Ben Andoni
MAPO

Qetësia e qytetit të Peshkopisë do të prishej një ditë të zakonshme të vitit 1974. Deri më atëherë, paria e qytetit raportonte suksese të njëpasnjëshme në Komitetin e Partisë të rrethit, ndërsa kjo e fundit ia përcillte me patos qendrës. Në organin kryesor të Partisë së Punës, “Zëri i Popullit” botoheshin shpesh arritjet…kurse në Peshkopi përcilleshin falënderimet. Por, dikush nuk flinte…
Personazhi protagonist i kësaj ngjarje të rrallë, sot e kësaj dite, jeton në qytetin e Burrelit dhe është 56 vjeçari Bashkim Muceku. Ka shkarkuar për disa ditë në vitet e largëta ‘70 gati të gjithë parinë e Dibrës, është burgosur, është veshur oficer, ka pirë kafe me Arkanin, ka parë kriminelët e tjerë sllavë…dhe ka qenë dhe te torturat e Remzi Hoxhës?!!! Të gjitha ngjarjet e tij shpesh i ndan një vijë e vogël e padukshme nga trillimi. Që duhet thënë se është aq shpesh i pranishëm, saqë të duket se ai ‘mashtron’ ose stis edhe vetë mashtrimin.
….
Bashkim Muceku do të udhëtonte një ditë marsi të vitit 1974 në drejtim të qytetit të Peshkopisë. Kishte kaluar pa u ndalur dhe qytetin e tij, Burrelin dhe tani po i afrohej me ngadalë Dibrës. “Misioni”, që e sillte në këtë vend të riun 22 vjeçar, atëherë korrespondent vullnetar i disa organeve të shtypit, ishte i thjeshtë: Do të merrte pjesë në festimet e 10 vjetorit të gazetës “Oshëtima e Maleve”. Me një FIAT me perde, të marrë nga Komiteti Qendror dhe me një letër delegimi të firmosur nga Dhimitër Tona (Shefi i zyrës së shtypit në KQ), që e paraqiste si të dërguarin e shtypit e KQ-së, ai do të strehohej direkt në Turizmin e qytetit, në dhomat e rezervuara për funksionarët e lartë “të tagrit” të tij. Është e vështirë që të kuptosh tashmë misionin e vërtetë të Bashkimit: ngaqë versionit të tij i mungojnë shumë elementë. Me pak fjalë, për një hall personal, ai përfundon derë pas dere në zyrën e Tefta Camit, ministres së Arsimit, e cila i kërkon një nder të veçantë. Në Dibër (ku ajo do të ndërhynte me anë të funksionarit të lartë Hekuran Isai), ai do të asistonte në përvjetorin e gazetës lokale dhe do të hetonte thashethemet për letrat që vinin në Qendër për lidhjen e Hekuran Isait me Tefta Camin. Në misionin e tij kishte me vete një makinë dhe thjesht një shkresë. Çuditërisht s’kishte pasaportë me vete?! Çuditërisht nuk kishte kryer ushtrinë…dhe çudira e çudira…, që mund të dalin vetëm nga goja e tij. Por, “legjenda” e zgjuarsisë së Burrelit, po e lemë që të flasë me gojën e tij. Ke qenë me Sigurimin?-e pyesim. “Por në KQ kanë qenë të ndërlidhura Sigurimi dhe gjithçka”, na përgjigjet evaziv dhe jashtë gjendjes së jermit, që duket se e shoqëron përgjithnjë.
…
Kur e tregon historinë e tij në ditët tona për MAPO-n, historisë i kanë humbur shumë elementë të besueshëm, por më shumë vijueshmëria e saj. Tashmë, në pension të detyruar, burri që pretendon se është elektriçist mundohet të flasë sikur njeh të gjithë konspiracionit e shtetit, ndërsa vazhdimisht ‘i duhet’ të shikojë me kujdes. Është pak e tepruar që në veshjen, fizikun e tij të gjesh elementë të njeriut të jashtëzakonshëm. Trup nën-mesatar, pak i lodhur në pamje dhe me një palë sy tepër të zgjuar të flet qetësisht.
Një burrë disi tipik i zonës. Mban të veshur një xhaketë të thjeshtë teritali të errët, kurse poshtë saj një bluzë të thjeshtë boje kremi me zinxhirë. Na udhëheq drejt shtëpisë, që nuk është larg qendrës së qytetit.
Burri
15 minuta më vonë, arrijmë pas një dere të sajuar, ku ai jeton sot në një shtëpi me një qira 4.000 lekë në muaj. Është rimartuar dhe një fëmijë e bukur na pret në derë. Përballë korridorit mban një flamur kombëtar, ndërsa në dhomën e ndenjes një tog librash kryesisht të profesionit dhe disa libra të çfarëdoshëm frëngjisht dhe pak romane janë të hedhura pirg në një cep. Orendi të thjeshta qarkojnë një dhomë modeste me dritë dhe një mish-mash fotosh me Klintonin, Bushin etj. varen përballë një pasqyre të thjeshtë. Një flamur i PS-së, qëndron te Pasqyra afër derës, ashtu si një kryq i punuar me grep matanë. Në këtë rrëmujë, duket se burri është më i qetë, por gjithsesi i kontrolluar. “Nuk kam frikë,-na thotë befas-do jua tregoj të gjitha”. E shmang imazhin e mashtruesit, që ia kanë ngjitur në kohën e tij dhe tashmë i jep rëndësinë e duhur vetes…
…
Atë ditë, kur ai do të mbërrinte në Peshkopi, bëheshin festimet e organit të shtypit, ndërsa në mbledhjen e Pleniumit të rrethit, që mbahej paradite, ishin evidentuar vetëm sukseset. Me radhë, drejtori i rrugëve, ai i tregtisë, i ndërtimit, i shëndetësisë kishin raportuar para sekretarit të parë të rrethit, Jovan Bardhi sukseset e fushave të tyre. Drejtori i Rrugëve raportonte sesi ishte rregulluar rruga deri në Zall-Dardhë, ai i tregtisë për furnizimin shumë të mirë deri në zonat më të thella të Dibrës, ai i ndërtimit për punët e ndryshme, ndërsa i shëndetësisë për shërbimet më të mira, që realizoheshin tani nën drejtimin e tij në spitalin e qytetit. Mes të pranishmeve ishte ai. Askush nuk mund të thotë sot se çfarë bënte Bashkimi mes tyre. Ai vetë të tregon një miksturë, ku koha vetë-përjashtohet në elementin tridimensional. Në fakt, është elementi i parë bazë i mashtrimit. Gjithsesi, kemi vetëm rrëfimin e tij. “Puna e parë ishte kur Riza Koçi, byrazeri i presidentit të asaj kohe Haxhi Lleshi raportonte se kishte bërë shumë punë nga Peshkopia drejt Zall-Dardhës. Në të njëjtën kohë, shefi i mirëmbajtjes së rrugëve thoshte që në rrugët ishin derdhur kaq ton zhavorr në rrugë”. Pak më vonë, i deleguari do ta tërhiqte veçmas dhe do t’i kërkonte që të pinin një kafe këtij të fundit sepse tash nuk kishte “shumë kohë me ndejt. Nesër do pimë një kafe në Komitetin Ekzekutiv sepse dua të lë disa detyra dhe do të vi që ti shikoj herën tjetër. Shkojmë dhe ma paraqet rrugën fushë me lule. Marr drejtorin e ndërtimit me një Riportabël(Makinë e kohës). E pruri vetë ai…Hyp sipër- i thashë..Kam gazin më tha. Po të jetë ashtu kemi Fiat-in nga Tirana, por kjo nuk bie në sy. I thotë Idriz Lala, pasi e sheh në makinë: Mbahu mirë se tani mbushen gropat. Ishte kryetar kooperative atëherë në Kastriot. Shkojmë deri në Zall Dardhë, ndërsa atë e kishim ngjitur në kabinë. Ai i binte kabinës: Mbaje se mbarova më thoshte.. Po njerëzit që ecin përditë, sepse ti në mbledhjen e byrosë na e bëre fushë me lule…Ku është zhavorri që ke shtruar?”-i thashë. Një ditë më vonë te Sekretar i Parë i rrethit, kërkohet mbledhja e Partisë dhe e shkarkojnë dhe e bëjnë punëtor të thjeshtë në ndërtim…” protagonistin e parë .
Bashkimi shkëputet shumë nga situata dhe nga ngjarjet. Por historia e burrit që tash ishte bërë njeriu që të godiste pa frikë kishte përfshirë provincën e harruar Peshkopi. Kishte shkruar për inspektimin edhe në organin lokal, ndërsa Njerëzit e kapnin rrugës dhe me besimin e fuqisë që kishte shtypi i Partisë- i raportonin për të gjitha. Burri shkëputet krejtësisht nga realiteti, një moment, ndërsa tashmë nuk përkon fare ajo që tregon me moshën dhe me kohën. Mundohemi që ta racionojmë dhe të përshkruajnë se çfarë bëri në 15 ditët e aventurës së tij. Është disi e pamundur…por vazhdon.

Mjekësia dhe Tregtia
Në mbledhjen e Pleniumit me të njëjtën patos kishte folur shefi i mjekësisë dhe ai i tregtisë. Një ditë më vonë, i shoqëruar nga një inspektor i Partisë së rrethit dhe një shoqërues-fotograf shkon në spital. Shikon mjekët që i lënë në gjendje jo të mirë pacientët, ndërsa vetë qetësohen dhe stërhallen në dhomën e tyre. Kap mjekun e rojës, që nuk tregon fare kujdes për turnin e tij. Shikon supën që gatuajnë për pacientët dhe ushqimin e bollshëm nga ana tjetër të mjekëve. Kaq duhet, që t’i bëjë gurgulenë drejtorit të spitalit. Kur kërkon që të shkojë dhe të shikojë zonat e thella për furnizimin, shefi i tregtisë merr masa, që ato të furnizohen menjëherë. “Shkuam atje. Dhe, pa ikur ne, atje kanë shkuar makinat e parkut, që dërgonin furnizime. Por kur shkuam ne dolën plakat dhe na thanë: Faleminderit, sepse kishim tre muaj pa kripë në dyqan. Ahmet Kolloveri, drejtor i tregtisë, që kishte raportuar dhe ai në mbledhje të partisë për furnizim të mirë frikësohet. Në Zall Dardhë, kur shkova për rrugën, më doli nga makina një plakë dhe më tha: dhe më tha Bëfsh hajër moj nonë”. Mashtrimi i funksionarëve del në shesh. Me një sy të hollë Bashkimi kap sesi mashtrojnë nëpër dyqanet e harruara të rrethit. Nga letrat e makaronave shpohet një vrimë dhe që andej tërhiqen fijet, që pastaj përdoren privatisht. Ai i fotografon dhe i denoncon. Pas kësaj do ta pësonin dhe shefi i Tregtisë dhe drejtori i Spitalit. Para tyre e kishin pësuar ai i ndërtimit dhe rrugëve. Vetëm se, tashmë aventurës i kishte ardhur fundi. Xhelozë, gazetarët lokalë, që ishin të vendosur në Peshkopi, filluan që të flisnin dhe të pëshpëritnin. Ata e shikonin me parinë në presidium dhe flisnin vesh më vesh…

Çfarë u bë më vonë
Tashmë nuk mbahej më. Pasi qëndron disa ditë në turizëm e dërgojnë në Shtëpinë e Pritjes së Udhëheqjes, sepse e bezdisin njerëzit, që i qajnë hallet. Por dhe atje nuk mund të rri më shumë sepse drejt Dibrës është nisur për vizitë private, presidenti i asaj kohe Haxhi Lleshi. “Ndërkohë Prokuroria dhe Dega e Brendshme po luanin sepse ishin përjashtuar njerëz që kishin lidhje fisnore dhe miqësore. I thanë Presidentit. Ky Tiranës. I dhanë emrin KQ-së, por ata nuk e pranonin..se kush është. Ne nuk e kemi çuar- thoshte Tona”. Këtu na ndahet befas spiuni, me njeriun që ka mashtruar. Kush ishe ti në të vërtetë-e pyesim. E njihje Tonën. E i sigurt që e takove atë kur të dha dokumentin. “Isha i sigurt se ma dha vetë. Dhe e mohoi pastaj…”. Po Tefta?-e pyesim. “Jo as atë jo nuk e nxorra. Duhesh burrni”. Po? Por , ndaj kujt? U bllokua në Dibër. E përjashton të jetë mashtrues dhe ka një arsyetim: “Po të isha mashtrues nuk do merrja makinë”. Kur shefi i Degës i kërkon pusullën nga Tirana ai e djeg?!!! Epilogu është prangat. I vihen ato në zyrën e Degës nga kryetari dhe akuzat janë shpërdorim posti zyrtar; Nxjerrje të sekretit shtetëror (Ka botuar një foto të një institucioni dhe poshtë tij një bunker)dhe pastaj 13 vjet burg. Mbahet një vit në hetuesi, por bën thjesht tre vjet burg?!! “Një vit në hetuesi më pyesnin se kush të çoi, pse të çuan dhe çfarë ke bërë. Nuk nxora asgjë. Kisha besim te Kushtetuta që thoshte se Cilido duhet të shkruajë me shkronja të mëdha se çfarë mendon për njerëzit’”, vazhdon ai.

Trillim?!
Rri shumë pak në burg, por dora dorës tregon dhe shfaq se duhet të ketë qenë një nga njerëzit e Sigurimit. Pretendon se me anë të Kadri Hazbiut i kërkojnë që ta hedhin jashtë vendit me mision. E trajtojnë mirë në burg, ndërsa shkruan letra pa fund derisa e lirojnë. Kërkon të punojë elektricist në Urën e Todhes, një vend, që i realizohet menjëherë. “Në ’77, kur dola punova në Lurë, pastaj në Krastë, pasi u martova. Deri në’ 82 punova si elektricist. Në Krastë kam qëndruar deri 1992. Pas ‘92 e më pas isha oficer, në kohën kur u bë president Berisha dhe ajo ka qenë puna ime më e pistë”.
Pas ‘90
Duket se historia e burrit do ndërpritet këtu, por çuditërisht tash e gjejmë me uniformë në një nga repartet e Policisë. Di gjëra për Azem Hajdarin për Eduart Selamin, sesi e kanë penguar ai dhe njerëzit e tij në fushatën e tyre. Çuditërisht ose paradoksalisht, sepse në Krastë ku qëndron është shefi i lëvizjes së Enverit, të asaj kohe. Kurse dy vjet më vonë është në strukturat e shtetit anti-komunist?!!! “Kam qenë nga maji i ‘92 deri në shtator 98 si oficer me krimin e organizuar, por më mirë të kisha bërë burg për ndonjë krim jo të isha në atë punë. Kujtoja se isha ushtarak dhe jo njeriu i partive. Puna më e pisët që jam përlyer”. Pse je përlyer?!-e pyesim, ndërsa nga ai na vjen një shikim sikur të thotë: A jetoni këtu!!! “Pse shkova atje. Se shteti i asaj kohe: SHIK-u, policia financiare, gjykata, të gjithë kanë qenë me pardesy të bardha. Krimi më i madh ka qenë që pashë Remziun. Jam dëshmitar okular dhe britma më të forta dhe nga kali, që goditet nuk kam dëgjuar, kur e torturonin. Jemi hequr si të policisë financiare dhe i kemi thënë: Hajde për një verifikim. Kemi qenë tre makina të policisë financiare dhe tre të SHIK-ut. Kam fol dhe herë tjetër dhe isha. Ai është vrarë në Vain dhe është varrosur në Vain”. E di ti?-e pyesim. “E dinë të tjerët”, më thotë. Por historia e burrit nuk mbyllet ende. Ka parë Arkanin në Dibër të Madhe, kur bëheshin ndërrimet e markave me mall, ndërsa ka parë dhe takime të tjera, ku në njërën prej tyre më të përfolurën nga medie për personazhet e njohura, dhe është filmuar nga Remziu. Nga Gostivari vinin çantat me marka dhe me valutë të huaj dhe shkonin te SHIK. Në një lokal kemi pirë kafe me Arkanin. S’ka frikë apo është trillim. Në fakt në këtë gjendje nuk ka pse të ketë. E kanë lënë në këtë gjendje, që të tregojë se është pak i besueshëm. Jeton me pensionin e të atit, sipas fjalëve të tij dhe tashmë krejtësisht me çfarë të mundet.
Këtu historia mbyllet. Nëse këto do të ishin të vërteta, ky njeri logjikisht nuk duhet të ekzistonte. Por ja që në fakt ekziston, kurse legjenda lokale për të dhe krenaria e matjanëve kundrejt zgjuarsisë proverbialë të Dibranëve, vazhdon të tërheqë kureshtje përmes figurës së tij. Në ditët tona Bashkimi i ka shkruar letra Presidentit Topi, funksionarëve të tjerë, njërit madje (Prefektit të kryeqytetit) thuhet se i ka çuar dhe një gjë të çuditshme në zyrë, por përgjigje nuk merr. Ai vetë të duket se është strehuar te bëmat dhe vetë tregon bëma mbi bëmën e tij.
…15 ditë më vonë, të dërguarit të Tiranës i ishin vënë prangat. Peshkopia ishte qetësuar. Të përjashtuarit ishin rehabilituar, ndërsa Partia e kishte zbuluar dhe një mashtrues-armik. Populli ishte kthyer në gjendjen absurde të mashtrimit…
Bashkimi na heq udhë nëpër qytet. I themi se do e takojmë sërish për historinë e tij. Na premton dhe beson se nuk ka frikë të thotë se e ka parë Arkanin dhe se ka dëgjuar klithmat e fundit të tmerrshme të Remzi Hoxhës. Zhduket njësoj ashtu edhe sikur ka ardhur. Për të mos qenë më.