http://www.mediascrape.com/News/ViewNewsItem.aspx?newsItemId=26736&rootVideoPanelType=2&rootRegionId=4

http://www.mediascrape.com/News/ViewNewsItem.aspx?newsItemId=26602&rootVideoPanelType=1

Edituar për herë të fundit nga në Thu Dec 20, 2007 12:17 am, edituar 1 herë gjithsej

http://www.mediascrape.com/News/ViewNewsItem.aspx?newsItemId=26602&rootVideoPanelType=1

http://www.mediascrape.com/News/ViewNewsItem.aspx?newsItemId=26602&rootVideoPanelType=1

Miniera e Bulqizës, thënë ndryshe gjigandi i industrisë nxjerrëse të kromit në vendin tonë dhe më gjerë, aktualisht po shkon drejt "asfiksimit" të plotë të saj. Në kujtesën e historisë shqiptare, kjo minierë e ka renditur Shqipërinë në vendin e parë në Evropë dhe të tretin në botë, për nga sasia e nxjerrjes së mineralit të kromit me cilësi e veti tepër të larta. Në rreth 60 vite jetë të saj ajo dha shumë për vendin, afro 14 milionë tonë krom, por mori fare pak për vete, për të mos thënë asgjë.

Për vërtetësi të kësaj mjafton të kujtojmë deklarimet e PPSH-së në kongreset e saj, ku deklarohej se Miniera e Kromit në Bulqizë jep 32-37 për qind të të ardhurave kombëtare në shkallë vendi. Megjithatë, Bulqiza, qyteza e minatorëve në verilindje të vendit, mbeti asgjë më tepër se një geto për banorët e saj dhe kamp përqendrimi për të burgosurit politikë të regjimit komunist.


Si lindi miniera

Zbulimi i kromit në territorin e Bulqizës u bë rastësisht gjatë pushtimit italian, ndërsa shfrytëzimi i minierës nisi pak vite pas çlirimit. Në vitin 1940, Hamit Duriçi, banor i fshatit Vajkal të Bulqizës, tek po kulloste bagëtinë gjen një gur të zi dhe me shkëlqim gjysmëmetalik, më i rëndë nga gurët e tjerë, të cilin ia dorëzon një oficeri italian, që vepronte në atë zonë. Italianët kërkuan nga banorët që të mblidheshin këta gurë të veçantë. Banorët filluan të mbledhin gurin e rrallë, të cilin e transportuan me mushka në Qafën e Buallit. U grumbulluan kështu 2000 tonë krom, por italianët nuk mundën ta tërhiqnin kromin në vendin e tyre. Mirëpo mbeti një dokument historik se në Bulqizë ka një tufë daljesh kromi, të cilat janë mjaft premtuese. Ka qenë 14 shkurti i vitit 1948, kur një ekip inxhiniero-teknik, i ardhur nga Tirana, ka bërë të mundur që më 18 shkurt të po këtij viti në Bulqizë të dëgjohen shpërthimet e para të minave. Pikërisht këto shpërthime shënuan edhe datëlindjen e kësaj miniere. Puna ka nisur me 30 punëtorë të ardhur nga rrethet e Dibrës, Matit dhe Mirditës. Minerali nxirrej në sipërfaqe me karroca dore. Vetëm pas 10 vitesh, pra në 1958, u vendos shfrytëzimi i minierës me galeri nënkati. Në vitet ‘60-‘70 u vu në shfrytëzim pusi nr.1, me thellësi 150 metra. Dhe pas viteve ‘72-‘74 filloi prodhimin pusi nr.2, me tri nivele. U arrit që miniera të shfrytëzohet deri në nivelin e 16 ose 6 metra nën nivelin e detit.


Shfrytëzimi

Në vitet ‘70, interesimi qeveritar për këtë minierë ishte jashtëzakonisht i madh, pasi eksporti i kromit ishte e vetmja mundësi për të çarë "bllokadën" imperialisto-revizioniste. Duke u punuar me ritme të jashtëzakonshme, në minierë pati edhe humbje jetësh. Edhe pse nuk ka ndonjë shifër të saktë zyrtare, mendohet se deri më tani, mbi 260 minatorë, duke përfshirë edhe të burgosurit politikë që kanë punuar aty, kanë humbur jetën në galeritë e thella dhe të ftohta të kësaj miniere, duke punuar si heronj të vërtetë. Vetëm gjatë këtij viti në minierë kanë vdekur katër minatorë, mes të cilëve edhe një anëtar i fisit të Duriçëve, pasardhës i Hamitit që zbuloi i pari gurët e shtrenjtë të nëntokës së Bulqizës.

Pothuajse gjatë gjithë kohës në minierë punohej me moton: "Kromi çan bllokadën". Kështu, vetëm gjatë vitit 1984 u prodhuan nga kjo minierë, 485000 tonë krom, ku numri i punëtorëve arriti në rreth 12000 veta. Përveç minatorëve, këtu kanë derdhur djersën e tyre edhe një plejadë e tërë e personelit inxhiniero-teknik, nga më të mirët e vendit tonë.

Miniera e Bulqizës, leksion për mendimin gjeologjik


Përveç të ardhurave të mëdha që i siguronte shtetit, miniera e Bulqizës u shndërrua në një shkollë të madhe të gjeologjisë. Aty u punësuan disa nga specialistët më të mirë të minierave në vend, të cilët me studimet e tyre pasuruan më tej shkencën e gjeologjisë.

Duke iu kërkuar ndjesë atyre inxhinierëve që nuk kemi mundësi t‘jua përmendim emrin, pasi ata janë të shumtë dhe jo objekt i këtij shkrimi, po përmendim disa prej tyre si: prof. dok. Andrea Xega, i pari inxhinier gjeolog shqiptar (mbaruar studimet në Vjenë), inxhinierët e talentuar, Todo Manço, Dhori Pano, Ligor Gurra, Jorgo Kola, Engjëll Hoxha, Bujar Pata, Jashar Dema etj.

Me zhvillimin e punimeve minerare dhe përvojën që u fitua nga puna në minierën e Kromit në Bulqizë, u pasurua edhe mendimi gjeologjik shqiptar, por u pasurua gjithashtu edhe mendimi gjeologjik botëror. Kështu, në vitin 1968 u botua në revistën "Përmbledhje të studimeve gjeologjike", studimi shkencor i inxhinierit të talentuar gjeolog të kësaj miniere, Jorgo Kola, sot për çudi në pension edhe pse gëzon aftësitë për të punuar akoma, "Për karakterin unikal dhe të rrudhosur të krommbajtjes së Bulqizës". Gjë kjo që deri në këtë kohë nuk pranohej nga shkenca botërore e gjeologjisë, pasi pranohej rrudhosje vetëm për shkëmbinjtë sedimentarë metamorfikë, por jo për shkëmbinjtë magmatikë të kromit në Bulqizë. Kjo bëri që në aspektin praktik të rriteshin rezervat neto të vendburimit në mbi 40% vetëm nga punimet minerare, ndërsa në aspektin teorik gjeologjia shqiptare u pasurua, por u pasurua gjithashtu edhe ajo botërore. Të çudit fakti se në librin "Gjeologjia shqiptare" kjo gjë përmendet si kontribut i shquar i specialistëve tanë, por nuk përmendet autori i saj, inxhinieri i Bulqizës, Jorgo Kola, që realizoi në këtë minierë me mjaft sukses këtë studim shkencor me mjaft vlerë teorike dhe praktike. Ndërkohë, inxhinieri Kola thotë se me privatizimin e minierës janë zhdukur një pjesë e mirë e arkivave të saj, ku ruheshin studime të kryera ndër vite nga specialistët e minierës.

Miniera vrau pesë minatorë në më pak se një vit


Miniera nuk vdes vetëm. Agonia e saj merr jetë njerëzish dhe agonia e minierës së Bulqizës ka filluar. Në tetor të vitit të shkuar, galeritë e lëna në harresë vranë një minator, duke dhënë në këtë mënyrë alarmin për ndërhyrje. Por autoritetet e etura për para, në një moment që çmimi i kromit kishte nisur të rritej në tregjet ndërkombëtare, i bënë sytë qorr e veshët të shurdhër. Faji iu ngarkua viktimës dhe asnjë masë nuk u morr për armatimin e galerive. Nuk u shpenzua asnjë lek. Në qershor të këtij viti, kur çmimi i kromit ishte rritur në maksimum, por minatorët ishin në grevë, administratorët arritën të bindnin një tufë hallexhinjsh të vazhdonin të gërryenin nëntokën. Dy prej tyre vdiqën nga shpërthimi i minave. Shokët thanë se shkak i aksidentit ishte cilësia e dobët e fitilit të përdorur, por drejtësia e mori punën shtruar, duke e lënë përgjigjen pezull. Më 10 gusht, një nga minatorët që kishte ngritur zërin fort për rrezikun që sillte mungesa e investimeve në galeritë e thella vdiq në nivelin e 14-të të pusit nr. 2, pikërisht aty ku ai kishte frikë se ndonjë masiv shkëmbi do të shkëputej nga tavani i papërforcuar i galerisë. Një tjetër minator vdiq këtë javë, për të njëjtin shkak: galeria nuk kishte armaturë ahu, edhe pse rreziku i shembjeve ishte i lartë. Vetëm kur viktima e pestë u kall në dhe, autoritetet shtetërore pranuan ta dëgjojnë rënkimin e minierës dhe urdhëruan boshatisjen e tuneleve të vdekjes.


Privatizimi i vuri vulën degradimit të nisur më 1990


Pas viteve ‘90 u pa qartë se miniera që kishte dhënë deri në këtë kohë plot 13 milionë tonë krom, po shkonte drejt degradimit të plotë të saj. Pamundësia e shtetit për të financuar, solli si rezultat shfrytëzimin vetëm të polit verior të kësaj miniere. Gjithashtu shfrytëzimi në thellësi, krijoi ndërlikime për nxjerrjen e kromit dhe prodhimi ra në mënyrë të ndjeshme. Kjo bëri që numri i punëtorëve të bjerë në mënyrë të ndjeshme. Kështu nga 12.000 që ishte para viteve ‘90, ai ra fillimisht në 7000 dhe pastaj në 2500 e deri në 1200 minatorë në prag të privatizimit të saj, në vitin 2001.


Privatizimi

Në korrik të vitit 2001, miniera u privatizua, duke u marrë me koncesion për 30 vjet nga firma italiane "Darfo Albania". Nën administrimin e "Darfos", numri i punëtorëve ra në rreth 660, duke shkaktuar kështu probleme të mëdha sociale për 12000 banorët e Bulqizës, pasi puna në minierë është i vetmi burim jetese për ta. Mosmarrëveshjet midis minatorëve dhe "Darfos", shpesh janë acaruar deri në protesta e manifestime të fuqishme, nga ana e minatorëve. Veç kësaj, shpesh herë pagat e minatorëve janë dhënë me 3-4 muaj vonesë, sigurimet shoqërore nuk janë derdhur rregullisht dhe raportet mjekësore shpesh herë nuk njiheshin. Si pasojë, në pranverën e viti 2002, minatorët e dalë në protesta bllokuan rrugën nacionale Tiranë-Peshkopi. Me ndërrimet e herëpashershme të stafit drejtues të kësaj miniere, firma e huaj përpiqej të mbulonte me mjegull problemet e shumta në mbarëvajtjen e punëve në minierë. Por dukej qartë, se nga dita në ditë, minierës po i merrej "fryma", pasi mungonin financimet për kërkim-zbulimin e mineralit. Gjeologjia e madhe që kërkonte kromin humbi, numri i punëtorëve në këtë ndërmarrje ra nga 12000 vetë që ishin para viteve ‘90, në zero tani. Sondat gjeologjike të kërkimit të mineralit, u shitën për hekur, si dhe u rrënua ndërmarrja e ndërtim-minierës etj. Të gjitha këto çuan në mbylljen e perspektivës së minierës, pasi mbaroi hapja e saj në thellësi. Shkurt, miniera nën administrimin e "Darfos", vetëm interesohej për shfrytëzimin e mineralit, pa kryer asnjë lloj investimi, ndërkohë që sipas marrëveshjes koncesionare të nënshkruar me shtetin shqiptar, duhej të investonte 22 milionë dollarë.


Beteja e fundit

Muaji qershor i këtij viti ishte tepër i rëndësishëm për minatorët e kromit në Bulqizë dhe jo vetëm për ta, por për të gjithë banorët e qytezës së harruar në verilindje të vendit. Durimit të minatorëve i erdhi fundi. Kështu më 1 qershor, nis greva e përgjithshme me kërkesa për rritje page dhe kushtesh të sigurisë në punë. Pikërisht në këto ditë protestash, dy minatorë, Avni Duriç dhe Hysen Lezi humbën jetën gjatë shpërthimit të minave, në nivelin e 14-të të pusit nr. 2. Kjo e acaroi situatën dhe rriti protestën. 21 minatorë hynë në grevë urie. Minatorët nisën të protestonin edhe në Tiranë, përpara Kuvendit dhe ministrive. Pas tri ditësh në kryeqytet, u arrit një takim midis përfaqësuesve të protestës dhe presidentit të firmës koncesionare DECA-METAL. Ky takim u mbyll me një marrëveshje midis palëve, sipas së cilës që nga 1 korriku paga do të rritej me 30 për qind dhe do të nisnin investimet për përmirësimin e kushteve të sigurisë në punë. Por edhe pse marrëveshja u arrit në letër, ajo nuk u zbatua në realitet. Zaim Hysa, sekretari i sindikatës së minierës, që kërkonte plotësimin e kushteve të sigurisë në punë, vdiq më 10 gusht nga shembja e tavanit të galerisë. Ajo që i vuri kapak mungesës së kushteve të sigurisë në punë, ishte vdekja tragjike e një tjetër minatori, Mehdi Jani, më 27 gusht, i cili u copëtua nga shembja e mineralit steril nga tavani i galerisë, në nivelin e 13-të të pusit nr. 2 rreth 700 metra në tokë.



Minatorët kundërshtojnë vendimin e Ministrisë së Ekonomisë



"Mbyllja e minierës do të sjellë shkatërrimin e saj"


Specialistët e minierave janë shprehur kundër vendimit të ministrit të Ekonomisë, Genc Ruli, për ndërprerjen e punës në minierën e Bulqizës. Ata janë kategorikisht kundër ndërprerjes së punës në minierën e kromit, pasi ajo do ta rrënonte përfundimisht atë. Kundër ndërprerjes së punës, janë shprehur edhe 660 minatorët e kësaj miniere. Menjëherë pasi ministri Ruli, vendosi që miniera të mbyllet, deri në plotësimin e kushteve të punës, ndërkohë që minatorëve do t‘u paguhen ditët e punës, ata u shprehën se ky është një veprim i vonuar i ministrit të Ekonomisë, Ruli. "Ne nuk jemi për mbylljen e minierës, por për plotësimin e kushteve të sigurisë në punë", thonë minatorët. Inxhinieri gjeolog Jorgo Kola, tha për "Shqip", se mbyllja e minierës është shkatërrim i plotë i saj. Kjo, vijoi më tej ai, është njëlloj sikur në një shtëpi të mos banojë njeri, ajo pas disa viteve, është e destinuar të shkatërrohet. Kështu ngjet edhe me minierën, madje këtu shkatërrimi ndodh më shpejt. Kjo i ka detyruar minatorët që të reagojnë kundër vendimit për mbylljen e minierës. "Ne duam të punojmë, sepse mbyllje e minierës, qoftë edhe për pak ditë, do të thotë "vdekje" e saj", thotë Dilaver Përkoxha, kryetar i Konfederatës së Sindikatës së Minatorëve. Ai thotë gjithashtu se "po të interesohet shteti seriozisht, problemet në minierën e Bulqizës, zgjidhen menjëherë dhe nuk ka nevojë për ndërprerje pune". Kadri Disha, që ka punuar mbi 17 vjet në këtë minierë, thotë se për vënien në eficencë të minierës, nuk nevojitet ndërprerja e punës në të, por realizimi i investimeve nga firma e huaj ruso-austriake, DECO-METAL, që administron aktualisht këtë minierë.

Genc Rruli osht ujk i vjeter. Kjo osht loje flliqet. Turp per qeverine.

Shikojeni bulqizen nz harte se sa afer Tiranes qe eshte e megjithate njerezit bejne mbi tre ore udhetim per te vajtur ne Tirane. Me kromin qe ka dale nga malet e Bulqizes do te ishte ndertuar jo vetem Bulqiza por edhe te gjitha rruget e Shqiperise. Bulqizaket duhet te mesohen ti kerkojne te drejtat e tyre.