Turp për “BBC” ! ...
Nga Agim Shehu - Para pak ditësh, organi aq i njohur e i nderuar në botë, BBC, Himarën e jep “zonë minoritare” kur për trazirat atje thotë: “Një grup banorësh, pjesëtarë të pakicës greke…Thirrje për autonomi të Himarës nga disa pjesëtarë të minoritetit grek gjatë një takimi me zv. min. e jashtëm grek, i cili mbërriti menjëherë pas këtij incidenti…”(edhe incident gjatë takimit me të, edhe ai arriti pas incidentit)! Mesa duket, gazetarë të saj të papërgjegjshëm vazhdojnë t’i bien që nga Londra një avazi të vjetër që tanimë është mbyllur. Ngrënë nga varri një kufomë, të cilën duan ta vënë në lëvizje brenda Shqipërisë, t’i marrin dhe diçka më shumë nga ç’i kanë marrë. Të vazhdosh të vërtetosh që Himara është «Shqipëri» është njëlloj si të vihesh të vërtetosh se qielli është i kaltër apo mjalti është i ëmbël. E kishin dëgjuar dhe miqtë e mi nga Kosova në Gjenevë, e po bisedonim si zakonisht te kafja jonë me «Tre yje» e Fadilit. -Ç’po bëhet kështu në shtetin-amë, tha më i rrëmbyeri, G. H., ne luftojmë me serbët të mbyllim Mitrovicën, e tek ju hapet «Mitrovica» greke, Himara!?- -Nuk e hap shteti, e hap Greqia me veglat e saj,- tha tjetri. -Greqisë i lumtë, vazhdon ëndrrën e vet të gjatë të ngrejë Bizantin! Po shteti, nëse është shqiptar, si e lejon këtë fyerje në shtëpinë e vet!? Kur dikush të rrezikon Atdheun e ti s’je i aftë ta mbrosh, gjëja më e parë është dorëheqja, të vijë ai që i del zot shtëpisë. Në të kundërt, të rrish në kolltuk e t’i bësh sehir, do të thotë të mbash përgjegjësi ligjore ndaj Atdheut. Ç’na duhen zhurmat e brendshme, kur nga jashtë të rrezikohet vendi?! Siguro Shqipërinë, pastaj rregullo ekonominë. -E ka lënë porosi Kenedi: «Gabimet e brendshme na dëmtojnë, gabimet e jashtme na shkatërrojnë», shtoi shoku. -Ky Bollano ka shkelur kaq herë Kushtetutën; pse nuk e nxjerrin para drejtësisë!? -Atij i lumtë! Ai njeh ligjet e Athinës e, dhe sikur të bjerë, faqen do ta verë mbi to! Më rëndë se grekomani, Kushtetutën e shkelin kryeshtetarët shqiptarë që lejojnë shkeljen e saj. I zoti i shtëpisë ka më faj se ata që i grabitin shtëpinë e dijetari Shatobrian gjykon: «Te udhëheqja e një vendi nuk ka as gabime, as faje; ka krime. Çdo gabim i tyre lart, për dëmin që sjell poshtë do dënuar si krim. Fjala shkoi te njoftimi skandaloz i BBC-së. Është një turp për veten e saj sa dhe fyerje e provokim i pashembullt për një shtet sovran. Aty e afrojnë në NATO dhe për ta mbrojtur si aleat të barabartë, aty i vë minat në shërbim të fqinjëve shovenë. Sigurisht janë lodra të zeza jashtë NATO-s; megjithatë flet një tribunë të cilës i dëgjohet zëri. Dikush që do jetë i prirë të kundërshtojë hyrjen e plotë në NATO të Shqipërisë, mund të përsërisë ankesën sado komike greke se po pengon helenizimin e Himarës si minoritet grek, dëshmuar kjo dhe nga BBC-ja! Me nënzëra të tillë në metropolet evropiane është prerë e sakatuar kombi shqiptar. Në kohët e vështira, sidomos në diktaturën komuniste shqiptarët BBC-në e kanë pasur dritare të lirisë dhe ajo ashtu është. Por të vjen habi se si paska aty dhe ndonjë injorant në kulturë historike apo dallkauk me tregti politike! Për më tej si lejohet pëgërja e një krimi mbi tryezën e pastër të një agjencie me emër! Na vjen habi si ndodh në Londër, se populli ynë tanimë është mësuar me aktorë të tillë nga jashtë: shpesh njerëz të pahair në vendin e vet i përcjellin në Shqipëri me pullën hijerëndë «BE» për të mbyllur vitet e para pensionit: mbyll një sy, thuaj dy lavdërime e merr tre shpërblime! Këshilla kryesore e tyre, veç Greqia të mos preket edhe kur e kanë në shpinë! Nën hijen e tyre zyrtare mund të shoqërojnë aty dhe Nikolla Gejxhin me hartën e Vorio-Epirit në çantë, ku Himara është në qendër (njëlloj si ambasadori shqiptar në Uashington të priste e të shoqëronte Bin Ladenin). Me dinjitetin që ka, BBC-ja duhet ta hedhë poshtë mashtrimin e rëndë për Himarën. Për këtë i mjafton të lexojë (nëse nuk i ka lexuar) qoftë dhe figurat e ndritura të kombit të saj zotni që kanë shkruar për Shqipërinë me aq vërtetësi e humanizëm. Bajroni këndoi magjishëm për Himarën te kënga për Shqipërinë. A guxon ta shkelë Bajronin gazetari urith me gjemba grekë në kurriz!? A mund të shkelen emra të tillë të Anglisë si Hobhauz, Hjuz, Lik, Finlej; diplomatët me emër Goncher e Fitzmauris, Alvarez, e madhja Miss Durham, A. Herbert, Ch. Vood, Lordi Cecill, V. Temperli a N. Brailsford, Nowl Malkolm e gjer te i paharrueshmi Toni Bler apo z. Gordon Braun sot. Janë një vijë e ndritshme e gjatë në histori. Por, gazetari i BBC-së siç duket ka ecur pas vijës së zezë antishqiptare të diplomatëve horra politikë: ministri Grej, Gladston, Çamberlen, Kim Fillbi e Bevini, gjer te Mejxher apo lordi Ouen…Mbështetja dhe njohja e Kosovës është dhe një koregjim i të kaluarës së zezë ku njollat e shtetit treten te drita e kulturës. Është habi e trishtim që mbi kombin shqiptar të piketohen diku si pas krahësh vija të reja të zeza si me Himarën. Vitin që shkoi, te një shtyllë në Astoria të Nju Jorkut (qendër me shumicë greke) me mikun tim Edmond Ismailati pamë varur hartën e Vorio-Epirit me Himarën brenda saj. Më pas po e bisedoja me Mitro Mërtirin nga Lukova, një shqiptar i mrekullueshëm e me kulturë. Ai qeshi çiltër e tha: -Po greku, që të vejë në Himarë duhet të kalojë në Lukovën time. Si do kalojë, mbi kokën tonë!? Ku e gjeti Himarën ai, apo e mbolli nga qielli!? - I biri, Kleo po ashtu fisnik e me kulturë shtoi: -Kushëriri ynë, Petro Marko nga Dhërmiu jo më kot ia vuri emrin vajzës «Arianita» apo të birit të talentuar- «Jamarbër», që t’u ngulej në vesh nga shkrimtari i madh himariot edhe Bollanove të pasmë se Bregu ynë është Arbëri! Nga deti nuk e tërheqin dot për në Greqi. Himara është e lidhur në vëllazëri Shqipërie me malet e saj fqinjë. -Pohoi një të vërtetë të ditës: Greqia andej mund të marrë ca arka me rërë apo ca Bollano të tërë, por Himarën s’e tërheq dot bashkë me malet-sivëllezër të saj. Në këtë shqetësim, edhe për Himarën Athinës i vinë ndihmë veglat e saj tanimë të shtuar në Shqipëri (kur ftohet Athina, shtetarët shqiptarë i zë teshtima). Nuk do shqetësohej njeri aq, nëse fenomeni «Himarë» nuk do qe i gjatë e këmbëngulës, si pjesë e pandryshuar e strategjisë greke. Athina e di mirë stinën kur mbillet ançari (pema e helmit); studion rrethanat e në çastin e duhur nxjerr dhe kartën e Himarës. Merr Pavarësinë Kosova e Greqia, «aleate strategjike» e Shqipërisë, nuk njeh çlirimin e gjysmës së saj të robëruar, por shtron tezën: «ç’të kërkojnë shqiptarët për Kosovën do kërkojnë dhe grekët për Vorio-Epirin» (po ashtu dhe himarjotët «grekë» për Himarën, shton me trimëri Bollanua). Për politikën helene liria e popujve është tregëti: studio bursën e çmimeve dhe nisua veprimeve! «Greqia po vazhdon ta studiojë çështjen e Kosovës!..Për ratifikimin e MSA-së me Shqipërinë ka një vit që po na pengon një fjalë e përkthyer keq» - shfajësohet në Tiranë arvanitasja Dora e Bako-Janit! Dhe fëmijëve në lodra do t’u vinte turp për këtë shfajësim të «aleatëve strategjikë». Diplomati i shquar Kisinger mëson se politika e një shteti edhe ndaj aleatëve do mbështetur në ngjashmërinë historike dhe interesin kombëtar. Qëndrimi i Athinës sot ndaj Himarës ka ngjashmëri të palëvizur me të kaluarën. Pak vite pasi shteti grek shpalli fantazmën e fantaksur të «Idhesë së Madhe», bandat greke (përfituar nga një luftë e Rusisë kundër Turqisë) sulmuan si pikë kyç Himarën. Aty do vihej maja e thikës për të prerë gjer në Korçë (në vijën zyrtare Venizellos më pas, që qe dhe vija e udhëtimit të zv. Ministrit Kassimis (Kasëmit shqip me «is» nga pas). Kaloi një shekull e gjysmë, e më 17-18 nëntor 1992, në Kongresin e Vorioepirit në Athinë mbështetur zyrtarisht (qe kryetari i Bashkisë, ministra, deputetë, akademikë etj.) për Himarën u tha: «Në Himarë po punohet mirë. Të bëhet greqizimi i zonës së Bregdetit duke influencuar dhe me investime ekonomike me burim nga Greqia. Të kërkojmë jo vetëm Himarën por dhe Nartën e Vlorën» (Kassimis peripaton e këtij behari jo kot e kaloi nga Narta!). Të ngulim këmbë që çështja e Vorio-Epirit të ngrihet si çështja maqedone, Qiproja dhe Kosova. Në rast nevoje të marrim dhe armët. Forcat për greke janë të mëdha dhe brënda qeverisë shqiptare». Kur shërbëtorin e ke vënë nën çizme, flitet hapur e pa frikë. Për këtë, tre shekuj paera Kisingerit dijetari ynë i madh, Frang Bardhi porosiste para Kisingerit: «Armiku i vjetër nuk bëhet mik; dhe po ‘u bë’, mbetet ‘mik’ i keq». Sigurisht mbeten marrëdhëniet e mira si me fqinjin por në barazi të ndërsjellët: «Më ep të të jap»! Greqia ka punuar e harxhuar gjatë që greqishtja të zotëronte në Himarë duke e mënjanuar shqipen. Por shqipja u ruajt e paprekur në dy fortesa të saj që janë gati sfera të tej ndërgjegjes (subkoshiencës). Ato, vajet dhe këngët, janë të papërkthyeshme pasi gatuhen me dhimbjen e shpirtit dhe gjakun e zemrës. Në ndihmë të politikëve tanë të shitur del dhe një grekoman që djersin të spjegojë çudinë se grave të Himarës vajtimin shqip erdhën ua mësuan labet nga Dukati; kurse ato, dhe kur qanin shqip, gulçimën në gojë e kishin greqisht (njeriu ka dhe «nënzëra» të tjerë dhe teoriku ka harruar t’i ndajë, veçanërisht që tani ka dhe dyshtetësi, se cilat «nënzëra» janë shqip e cilat greqisht)! Ai harron të shtojë se të paharruarit Neço Muka kush ia mësonte këngët e tij? Ato janë të pakrahasueshme në asnjë vend tjetër. Ahere shqipja e tij në këngët brilante ka ardhur nga qielli, si predikimet e shenjta të profetëve dhe shqipja e Himarës është dhe bekim Perëndie. Bollano guxon që në guidën zyrtare të bashkisë Bregdetin, me përjashtim të Borshit, e shpall botërisht «zonë ortodokse greke» (!). Bollano i freskon këmbët te Joni, dhe ne i afrojmë legjendën e detit shqiptar rëzë bashkisë shqiptare për ta freskuar sadopak dhe në tru: I lashti dijetar Stefan Bizantini thotë se emërtimi Jon i detit «vjen nga heroi ilir Jon». Apiani spjegon legjendën e veçantë ilire sipas së cilës Joni qe biri i Durrahut e u vra në luftim, dhe trupin ia hodhën në det prej nga mori emrin e Jonit. Vetë Durrahu është djali i të bijës së Epidamnit që quhej Melisa; kjo ra në dashuri me perëndinë e detrave dhe lindi Durrahun… Nëse Bollano dhe ‘bollanët’ këto i quajnë përralla, u kujtojmë Platonin helen; para gati 2500 vitesh duke gjykuar shpërdorimet në dashuri ai shkruan se kjo nuk ndodh «Në Joni dhe në shumë vise të tjera ku mbizotëron popullsia johelene». Kufijtë janë vënë me kohë. Në mbi 30 Kushtetuta, Aristoteli Kushtetutën e Epirit e trajton mënjanë nga ajo e Greqisë. Teorikët grekë të Himarës i shqetëson afrimi i saj historik e gjenetik me Labërinë. Duhej bërë doemos një ndarje prej saj. Qysh herët, në shtetin komunist radioja pastaj Televizioni, doemos me ndërhyrjen e minjve grekë në të, pothuaj çdo ditë jepnin një emision të veçantë, në dukje pa të keq: «Këngë labe e himariote»! Nuk thuhej ndonjëherë, bie fjala «këngë Kurveleshi e Mesapliku», apo «Këngë Gjirokastre e Libohove»; brenda polifonisë dhe ato kanë nuanca ndryshimi. Ngulej këmbë dhe nën tinguj muzike për të bindur të gjithë se Himara dhe Labëria qenë dy gjëra të ndryshme! Në një mbledhje të famëkeqit Komitet Qendror ideologu i veçantë i Ramiz Alisë, Sofokli Lazri kërkoi një lloj autonomie për Himarën! Aty pati megjithatë shqiptarë, qoftë pjesërisht, që e kundërshtuan. Greqia nuk do më shumë, veç Himara të quhet «minoritet» i saj. Kaq. Ajo do vetëm skicën, se di vetë si ta pret kostumin. Më tej, do vetëm heshtjen e shqiptarëve për të, që të thotë më pas kur t’ia shtrojë zyrtarisht për veprim BE-së: «pse ju shqiptarët keni heshtur kaq kohë». Kështu tha Micotaqis për Çamërinë në fillimet e demokracisë kur ia kërkuan atë: «S’keni të drejtë gjersa keni heshtur kaq kohë » (heshtjen e shtetit e marrin si heshtje të kombit). Skicën e parë zyrtare për Himarën-minoritet grek, mbuluar për fat të keq me vellon e demokracisë, ua pranoi ish Presidenti Berisha kur në takimin me minoritetin në Tepelenë pranoi qetësisht dhe kryebashkiakun e Himarës, mjafton që fliste greqisht. Ëndrra greke mori udhë zyrtare. (Kur erdha në fillim në Zvicër, në një mjedis mjekësor të Bazelit një zonjë doktoreshë që fliste disa gjuhë e pyeta nxituar: «Ju, zonjë, gjermane»!? (për gjuhën). Ajo më pa në sy e u përgjigj me krenari të zemëruar: «Jam zvicerane, zotni! Ju, nga jeni»?! U mundova të ndreqja bisedë duke i kërkuar të falur. Një zviceran të njohur në Gjenevë i thamë në humor se ç’do bënin, nëse në Gjenevën frëngjisht-folëse, Zyrikun gjermanisht-folës apo Luganon italisht-folëse të vinin si tutorë zyrtarë nga Parisi, Roma a Berlini, vetëm se këto kanë gjuhën e tyre!? Ai qeshi i habitur: «S’na shkon mëndja kurrë se mund të ndodhë gjë e tillë. Ahere Zvicra do shuhej, siç do shuhej nga gjuha e tjetrit dhe Kanadaja mes Anglisë e Francës, apo Belgjika mes Francës e Gjermanisë. Tek ne, para kësaj do rrëzohej së pari menjëherë qeveria e do shkonin para gjyqit. Nga ju vjen kjo fantazi Don Kishoti juve shqiptarëve»? shtoi në fund. «Nga Greqia» i thamë ne. «Mos ia kërkoni asaj, kërkojani shtetit tuaj» mbylli bisedën. Një skicë të dytë, se Himara është «minoritet grek» e shpalli Gjergj Titani nga një «Amnesty Internacuional» e tij (siç ia kundërvumë menjëherë në shtyp). Dy partitë kryesore simotra kaluan bashkë më tej në greqizimin e Himarës: e ndanë atë nga fshatrat motra të Labërisë duke krijuar «zonë minoriteti» se kështu e ka dhe Evropa, si gjithmonë pa thënë se në ç’vend të Evropës (kur ishim të vegjël në fshat, për të na dhënë një ushqim që s’e donim na thoshin «Haje se e ka bërë frëngu)! Për ta zgjeruar në një ngjyrë, po ndodh ajo që s’e bëjnë as fiset e Afrikës, e Himara prin në ballë: shqiptarët po ndërrojnë kombësinë, e shteti buzëqesh (si është ajo fjalë e urtë: fshati digjet e…). Mund të ndërrosh fenë, qoftë dhe emrin apo veças dhe shtetësinë, por kur je shqiptar në tri treguesit e kombit - gjaku gjuha e toka - të thuash «jam grek» është njëlloj si femra të vejë në gjendje civile e të shpallë se « unë jam mashkull» e pas saj të vejë burri të plotësojë: «Unë jam femër»! Po të afrojmë poemën tragjike «Ndëshkimet» e Hygoit, ky sot është ndëshkimi kryesor i kombit shqiptar. Grekët dhe shërbëtorët e tyre në Kuvendin Shqiptar trumbetojnë se kombësia, dhe në Himarë, varet nga dëshira e njeriut, siç e pohon ai vetë. Mirëpo çuditërisht këtë nuk ia pranojnë Skënderbeut. Në Letrën dërguar Princit të Tarantos ai pohon me krenari publikisht: «Ti nuk i njeh shqiptarët e mi! Ne rjedhim nga epirotët të cilët romakëve u dhanë kundërshtar Pirron, si dhe nga maqedonët, të cilët dhanë gjer fitimtar të Indisë, Aleksandrin». Mirëpo dhe Bollano s’është i një mëndje me Skënderbeun. Nga 5 shekuj larg i flet Atij që nga Bashkia e vet që të korrigjohet se «ti je Jorgos. Pohimi yt si ‘Gjergj’ është një perceptim yti i nxituar»! Kthimin në grek dhe të Skënderbeut e bëjnë jo vetëm të shtojnë lavdinë e kaluar helene, por dhe të përligjin pushtimin e sotëm të Shqipërisë, si vazhdim i udhëheqjes së saj nga greku Jorgo Kastriotis (!). Para se ta helmonin, Kullurioti shkroi te «Zëri i Shqipërisë» në Athinë, se Greqia asnjëherë nuk kish komanduar në Shqipëri. Ka ndodhur në të kundërtën. Kryeministri i parë i Greqisë së Pavarur qe shqiptari Kapodistria nga Cfaka e Gjirokastrës, me nënë Marien nga Golemi i Kurveleshit. Nëse Bollano me shokë këto i quan sajesa shqiptarësh, i kujtojmë një dokument të huaj mbresëlënës: