Ne shqiperi numeri i te vrareve nga PP duhet te jete me i madh nese do te llogarisim vrasjet e kryera nen akuza ordinere por qe ne fakt kishin qellim zhdukjen e personave te caktuar, vrasjet e kryera nga komunistet 41-44 si brenda ashtu dhe jashte rradheve te tyre, vrasjet ne kufi gjate vitit 89-92 etj.

Duhen llogaritur edhe vrasjet pas 92.Sa dihen e sa nuk dihen.

43 punonjësit e administratës dhe 34 pronarët e pushkatuar e dënuar
Gjashtëmbëdhjetë të pushkatuar, 6 të vdekur në burg dhe 21 të burgosur. Ky është bilanci i dënimeve në vitet e para të Çlirimit të vendit në administratën publike.
Rezarta Delisula
Panorama
Pjesa më e madhe e tyre, të arsimuar jashtë u dënuan me akuzën si antikomunistë. Po kaq tragjik është edhe situata në listat e pronarëve dhe tregtarëve. Mes tyre janë 8 të pushkatuar, 7 të vdekur në burg dhe 19 të dënuar. Akuzat më të zakonshme mes tregtarëve janë agjitacion e propagandë dhe pjesëtarë në incidentin e ndodhur në ambasadën sovjetike.
Viti i I
Sipas qarkores së datës 20.12.1944 konsideroheshin kriminelë lufte; Inspiratorët, organizatorët, ata që kanë dhënë urdhra si dhe ndihmesat dhe ekzekutorët… pronarët ose drejtuesit e sipërmarrjeve në Shqipëri dhe në vendet e okupatorit, kryetarët dhe anëtarët e regjencës, kryetarët dhe anëtarët e Qeverive, të dhomës koperative dhe të asamblesë kuislinge të Tiranës, organizatorët dhe inspiratorët e organizatave tradhtare mercenare, ushtria, milicia fashiste, Balli Kombëtar, Komanda e rinisë, Xhandarmëria, Legaliteti, Divizioni SS. Skanderbeg, ata që janë bërë vegla të propagandës armike si agjitatorët, propagandistët dhe publicistët… Nisur nga reformat e para të komunizmit në Shqipëri, grupi i nacionalistëve filloi të kundërshtojë hapur atë çka po ndodhte. Tabloja e qartë që u paraqitej ishte centralizim i pushtetit në duart e komunistëve. Të parët që u vunë në veprim për të ndaluar këto reforma me mënyra demokratike, ishin grupi i deputetëve. Më pas ata hynë në histori, sepse u ekzekutuan si kundërshtarë të diktaturës. Paralel me ta vepronte dhe grupi i rezistencës me Sami Qeribashin, Musine Kokalarin, Qenan Dibrën, Profi Çokën… dhe të gjitha këto u shkrinë dhe u bashkuan në lidhjen Bashkimi Demokrat. Ata kërkuan shtyrjen e afatit të zgjedhjeve dhe pranimin e vëzhguesve të huaj. Por lëvizja e tyre shpejt u bë pre e asgjësimit. Në librin e Tomorr Alikos, “Genocidi mbi elitën intelektuale të kombit shqiptar”, gjejmë në listën e dënimeve të administratës disa deputetë të parlamenteve shqiptare ndër vite. Deputetët e 1945, Riza Dani, Hysen Shehu dhe Kol Kuqali u pushkatuan në vitin 1947 si kundërshtarë të regjimit. Vendimi erdhi pas përplasjeve që kishin në seancat parlamentare me drejtuesit më të lartë komunistë. Pas saj do të vinte vendimi i Byrosë Politike i datës 14 maj 1947, i firmosur nga Enver Hoxha, Nako Spiru, Hysni Kapo dhe Shefqet Peçi, ku urdhërohej arrestimi i 10 deputetëve, që me vendimin e datës 30 gusht 1947 dënohen me vdekje dhe ekzekutohen. Veç tyre janë dhe deputetët korçarë të legjislacionit të vitit 1921 dhe 1924, Kristo Krika dhe Kol Rrodhe, të cilët vdiqën në burg. Kristo Krika shkon në SHBA për themelimin e kishës autoqefale shqiptare. Më 1921 ai zgjidhet deputet i Korçës, ndërsa tre vjet më vonë konsull i Shqipërisë në Boston dhe Neë York. Deri më 1944 ai ishte prefekt i Korçës. Pasi kreu 10 vjet nga dënimi prej 20 vjetësh, ai vdiq në burgun e Burrelit. Kol Rrodhe, nga ana tjetër është deputeti i parë i Korçës në parlamentin e vitit 1924, por si pjesëmarrës në grupimin Bashkimi Demokrat, ai arrestohet dhe dënohet me 30 vjet burg. 1 vit pas dënimit, vdes në birucë. Shumica e të dënuarve të administratës, kishin shërbyer për vite me radhë në shtet dhe kishin mbaruar studimet jashtë për administrim. Edhe ish-kryetari i bashkisë së Tiranës, Abedin Nepravishta, është një ndër punonjësit e administratës të dënuar. Ai u dënua me 20 vjet burg dhe pas lirimit u internua familjarisht.
Pronarë
Me vendim të frontit të gjithë ata që dënoheshin për krime politike iu sekuestrohej pasuria. Këtë fat patën të gjithë tregtarët dhe pronarët, të cilët ishin kundërshtarë të regjimit. Megjithatë kishte dhe raste si Ali Panariti që u pushkatua pa gjyq. Shumica e tregtarëve u përfshinë në skenarin e madh të bombës në ambasadën sovjetike. Kështu, Reiz Selfo, Jonuz Kaceli, Haki Kodra, Thoma Katundi, Lluka Rankoviç u pushkatuan në vitin 1951 për atentatin që s’e bënë kurrë. Pjesa tjetër dënohet me akuzën armik i popullit dhe agjitacion propagandë. Ashtu sikurse ishte vendimi, shumë nga pronarët vuajtën edhe për moskallëzimin e pasurisë. Jonuz Shijaku, i cili u kap në Selanik bashkë me të vëllanë, u torturua në mënyrë çnjerëzore deri sa dorëzoi 57.000 napolona floriri. Irakli Qirjakos pas dënimit si kundërshtar i regjimit iu konfiskua pasuria prej 20.000 napolona floriri dhe 7 dyqane me mallra të ndryshme. Në mes të pronarëve është përfshirë dhe Mahmut Mëniku, i cili u angazhua në frontin e opozitës së parë Bashkimi Demokrat. Ai u dënua me vdekje, por familja e tij vuajti gjatë gjithë regjimit. Djalin, Eqeremin, ia burgosën për agjitacion e propagandë, ndërsa fëmijët e tyre shiheshin si të deklasuar dhe s’mundën të bënin përpara. Metodat e internimit ishin pjesë e shfrytëzimit dhe e riedukimit të të deklasuarve me frymën e pushtetit popullor. Internimi është krijuar në bazë të dekret ligjës të vitit 1949 dhe është ndryshuar më vonë me dekretin e vitit 1954. Në nenin 22 të Kodit Penal të vitit 1953 përcaktohet kështu masa e dëbimit; “Dëbimi është largimi i të dënuarit nga vendbanimi për një kohë të gjatë nga gjashtë muaj deri në pesë vjet, me ndalim ose jo të qëndrojë në një ose disa vende të caktuara. Kur dënimi jepet si dënim plotësues bashkë me dënimin me heqje lirie, koha llogaritet nga dita e vuajtjes së heqjes së lirisë. E gjithë jeta e këtyre njerëzve ka qenë e dhimbshme, luftë për mbijetesë, frikë se mos ndonjë e keqe më e madhe mund t’i ndodhte.
PRONARET E DËNUAR
ALI PANARITI
Lindur në Korçë 1903. Mbaron shkollën tregtare në Romë. Më 10 nëntor 1944, u pushkatua prej skuadrave partizane.
REXHEP PICARI
Lindur në Vorë, Tiranë më 1907. Arrestohet në vitin 1945 dhe dënohet me vdekje pushkatim si “Armik i Pushtetit”.
LLUKA RANKOVIÇ
Lindur në Mal të Zi, 1900. Antikomunist, ardhur në Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore. Krijon një agjenci udhëtaresh SATA. Pushkatohet në vitin 1951.
RAMADAN ZDRAVA
Lindur në Elbasan, 1911. Studimet e larta i kreu në Itali. Në 1939 formon shoqërinë “Zdrava & Deliallisi”. Arrestohet në 1946 si “armik i pushtetit”. Lirohet mbas 7 vjet burg. Arrestohet përsëri në 1979 dhe vdes si pasojë e torturave në hetuesi.
ADEM XHEPA
Lindur në Tiranë më 1885. Arrestohet në vitin 1946 si përkrahës i grupit të deputetëve. Lirohet në 1950. Arrestohet përsëri në 1952 për çështje ari. Torturohet në hetuesi derisa për t’i shpëtuar torturave hidhet nga dritarja ku gjen vdekjen.
TEMO SHEHU
Lindur më 1892, Sevaster, Vlorë. Arrestohet në vitin 1944 dhe dënohet me 20 vjet burg.
HAJRI NEVIRI
Lindur në Libohovë më 1883. Mbaron Akademinë Ushtarake të policisë në Stamboll. Arrestohet në vitin 1947 për veprimtari antikomuniste dhe dënohet me 10 vjet burg.
PROF ÇOKA
Lindur në Tiranë, në 1908, tregtar. Kryen të mesmen ekonomike në Rumani. Gjykata e dënon me pushkatim, por i kthehet në 30 vjet burg.
VASIL PAPA
Lindur në Himarë (Dhërmi) më 1879. Arrestohet në vitin 1946 dhe dënohet me 15 vjet.
MEDI QYTEZA
Lindur në Korçë më 1914. Arrestohet në vitin 1950 dhe dënohet 20 vjet burg. Vdes në burg nga torturat e herëpashershme në vitin 1956.
MANOL KUME
Lindur në Gjirokastër në 1918. Mbaroi shkollën tregtare. Tregtar grosist. Arrestohet në 1945 dhe dënohet me 20 vjet burg si armik.
JONUZ SHIJAKU
Lindur në Dibër 1895. Arrestohet në vitin 1945 në Selanik bashkë me vëllanë e tij. Dënohet me 30 vjet burg si armik i popullit.
IRAKLI QIRJAKO
Lindur në Topovë, Zagori në 1889. Arrestohet në vitin 1945 dhe dënohet me 15 vjet burg si kundërshtar i regjimit.
FAIK MËRLIKA
Lindur në Krujë në vitin 1917. Arrestohet në vitin 1945 dhe dënohet me 15 vjet burg.
IMER SHEHU
Lindur në Dibër më 1913. Arrestohet në vitin 1947 dhe dënohet me 10 vjet burg. Është marrë me tregti. I sekuestrojnë të gjithë mallin dhe e burgosin si kundërshtar i regjimit. Lirohet nga burgu në vitin 1955.
RUSTEM SHARRA
Lindur në Kavajë në 1909. Pronar fabrike. Arrestohet në vitin 1947 dhe dënohet me 20 vjet burg. Pjesëmarrës në grupin e deputetëve Opozita e Dytë, të vitit 1947. Lirohet nga burgu në 1964.
NEXHMI SHIJAKU
Lindur në Dibër, 1898. Arrestohet në Selanik së bashku me vëllanë. Dënohet me 15 vjet burg.
RAM MARKU
Lindur në Shijak, 1907. Pronar. Arrestohet në vitin 1946 dhe dënohet me burgim të përjetshëm.
SHABAN QOSJA
Lindur në Tiranë në 1892. Kreu shkollën tregtare në Itali. Arrestohet në vitin 1947 dhe dënohet me 7 vjet burg. I sekuestruan pronat dhe gjithë mallrat tregtare. Lirohet në vitin 1951.
NIMAN BIBERAJ
Lindur në Shoshan, Tropojë, në 1918. Arrestohet në vitin 1946 dhe dënohet me 10 vjet burg për veprimtari antikomuniste. Dallohej për trimëri dhe burrëri. Lirohet në 1956 dhe mandej arratiset jashtë shtetit.
MALIQ REKA
Lindur në Dibër më vitin 1910. Tregtar (pastiçier), arrestohet në vitin 1946 dhe dënohet me 8 vjet burg për agjitacion e propagandë. Lirohet në 1955.
MYFTAR KUPI
Lindur në Krujë, 1920. Pinjoll i familjes Kupi me reputacion në Krujë. Arrestohet në vitin 1945 dhe dënohet me 15 vjet burg si armik i popullit. Fisi Kupi persekutohet nga regjimi komunist që gjatë luftës. Lirohet në vitin 1958.
BAJRAM XHINDOLLI
Lindur në Lushnjë, 1920. Pronar. Arrestohet në vitin 1950 dhe dënohet me 12 vjet burg për agjitacion e propagandë. I sekuestrojnë shtëpinë dhe pronat. Lirohet në vitin 1962.
ISMAIL SHEHU
Lindur në Tepelenë, 1920. Kryen Medresenë e Tiranës. Familjarisht besimtari të Tarikatit Helveti. I ati, Sheh Beqir Toçi, pjesëmarrës në luftën e Vlorës kundër italianëve. Arrestohet në 1948 dhe dënohet me 10 vjet burg për agjitacion e propagandë. Lirohet në 1953.
SHABAN PLAKA
Lindur në Elbasan, 1918. Ka qenë pronar i disa pronave. Pjesëmarrës aktiv në organizatën “Balli Kombëtar”. Arrestohet në vitin 1944 dhe dënohet me pushkatim. I falet jeta dhe i kthehet dënimi në 25 vjet burg. Lirohet në 1955. Arrestohet përsëri në 1966 dhe dënohet me 10 vjet burg. Lirohet në 1975.
FUAT HALIMI
Lindur në Gjirokastër në 1895. Arrestohet në vitin 1946 dhe dënohet me 8 vjet, sepse kundërshtoi reformat e shtetit. Lirohet në vitin 1951.
HYSEN MALI
Lindur në Krujë më 1885. Arrestohet në 1947 dhe dënohet 20 vjet burg për veprimtari antikomuniste. Lirohet nga burgu në 1951 si i sëmurë i pashërueshëm.
NEXHIP ZDRAVA
Lindur në Dëshiraj, Elbasan, në vitin 1909. Vëllai i Ramadan Zdravës. Arrestohet në vitin 1945 dhe dënohet me 15 vjet burg si pjesëmarrës në organizatën “Balli Kombëtar”. Lirohet në 1955.
MUHARREM NEVIRI
Lindur në Libohovë, 1860. Është marrë me tregti. Arrestohet në vitin 1947 dhe dënohet me 5 vjet burg për agjitacion e propagandë. Lirohet në vitin 1949. Arrestohet përsëri në vitin 1951 dhe lirohet në vitin 1953.

Punonjes te administrates
TË PUSHKATUAR
1. ISMAIL PETRELA
2. JORGJI MEMA
3. JAKUP DELIALLISI
4. KAPLLAN DELIALLISI
5. QAZIM PEZA
6. IRFAN MAJUNI
7. HAKI PENGELI
8. TELAT DRINI
9. ABDULLA KUSI
10. RIZA DANI
11. HIVZI GOLE
12. HYSEN SHEHU
13. XHELADIN KUQI
14. MEDI KUQI
15. KOL KUQALI
16. ZALO FAMA
VDEKUR NE BURG
1. MUHARREM BEJLERLI
2. KRISTO KIRKA
3. KOL RODHE
4. M XHIXHA
5. XHILE LLAHA
6. ALI MALIQI
TË BURGOSUR
1. ABEDIN NEPRAVISHTA
2. LUTFI SHEHU
3. SHEFKI TËRSHANA
4. HAKI BUSHATI
5. ALI FORTUZI
6. SHEFKI MINAROLLI
7. ANTON DUKAGJINI
8. ZENEL PRODANI
9. IBRAHIM HASNAJ
10. ALI MENA
11. RAMAZAN TABAKU
12. ISMET KRYEZIU
13. PETRIT SHAHINI
14. QAZIM MERLIKA
15. RAMAZAN JARANI
16. REFAT TARTARI
17. HYSEN MECE
18. XHELAL NDREU
19. ISLAM NDREU
20. HYSEN MERLIKA
21. HASAN SAKOLLARI
PRONARE
TË PUSHKATUAR
1. ALI PANARITI
2. REIZ SELFO
3. JONUZ KACELI
4. HAKI KODRA
5. MAHMUT MENIKU
6. THOMA KATUNDI
7. REXHEP PICARI
8. LLUKA RANKOVIÇ

VDEKUR NE BURG
1. RAMADAN ZDRAVA
2. ADEM XHEPA
3. TEMO SHEHU
4. HAJRI NEVIRI
5. PROF ÇOKA (V.Internim)
6. VASIL PAPA
7. MEDI QYTEZA
TË BURGOSUR
1. MANOL KUME
2. JONUZ SHIJAKU
3. IRAKLI QIRIAKO
4. FAIK MERLIKA
5. IMER SHEHU
6. RUSTEM SHARRA
7. NEXHMI SHIJAKU
8. RAM MARKU
9. SHABAN QOSJA
10. NIMAN BIBERAJ
11. MALIQ REKA
12. MYFTAR KUPI
13. BAJRAM XHINDOLLI
14.ISMAIL SHEHU
15. SHABAN PLAKA
16. FUAT HALIMI
17. HYSEN MALI
18. NEXHIP ZDRAVA
19. MUHAREM NEVIRI

Edhe në Qafë-Bari u vranë 3 të burgosur politikë
Nga Bedri BLLOSHMI - Edhe 21 maji 1984 në Qafë-Bari shpërtheu reagimi i të burgosurve politik.U bë e padurueshme super dhuna. Aty qe një shpërthim shumë i fuqishëm, saqë policia e dhunës u përlesh me ne, i lanë kapelet në oborrin e kampit dhe ia mbathën për tek porta jashtë. Oficeri i rojës mbasi pa se të burgosurit po ndiqnin policët, hapi zjarr kundër nesh dhe plagosi Kostandin Gjordenin nga Durrësi. Fati i tij që plumbi e kapi në supin e majtë dhe jo në kokë. Ja pra, që në mes të kampit vërshonin plumbat e kallashit. A duhet përmendur ky fakt? A duhet përkujtuar edhe Qafa e Barit? Dhe atje njerëz u vranë. Pse nuk u bë organizim edhe për atje? Le të ndodhte si në Spaç që të burgosurit ngelën rrugës e nuk mbërritën tek kampi i ferrit. Turp për ata që e bënë organizimin. Ç’është më e madhja se dy të pushkatuarit, të ndjerët Sokol Sokoli dhe Tom Ndaja akoma nuk kanë varr. Prokuroi akoma në detyrë nuk begenis të tregojë vendin se ku i pushkatoi, sepse nuk ka kush ta detyrojë. Këta nuk e meritojnë të kujtohen e nderohen? Instituti çfarë bën? Pse hesht? Në Qaf-Bari ka akoma të vrarë që familjarët nuk i kanë marrë se s’kanë mundësi financiare. Ku e çon instituti atë 1 % që merr nga qeveria. Ku shkojnë paratë? Dhe atje shpërthyen të burgosurit politik nga dhuna e paparë. Në Qafë-Bari ka qenë më keq se në Spaç. Pse them më tmerr. Sepse, dhuna komuniste e sigurimit përdori të gjitha mënyrat e ekzekutimit. Vrau me plumb, por përdori edhe metodën shumë të vjetër qysh në kohën e gladiatorëve. Jo, atë metodën e mbretit të hershëm të Izraelit me gurë nga ku rrodhi dhe fjala lapidari. Pra, vrasje duke hedhur gurë mbi të dënuarin. Në Qafë të Barit. të ndjerin Sandër Sokoli e vranë me dru, e thyen në mes. Madje me drutë e gjakosura nga trupi i tij e i të tjerëve bëhej çorba e të dënuarve. Ato dru shkonin në kuzhinë. Banditët komunist kursenin edhe një plumb. Kurse druja kryente dy funksione; të vriste dhe për të mbijetuarit bëhej zjarr për të gatuar në kuzhinë. Këto bëma, këto lloj krimesh anashkalohen nga kush? Nga ata që e kanë për detyrë ta bëjnë ata që çelën fonde për Spaçin. Ky institut e ka për detyrë ta bëjë këtë. Ata s’e kuptojnë se po të kishin organizuar, fonde (para) do ishte shumë më i madh përfitimi i tyre. Do vidhnin më shumë sesa në përkujtimoren e Spaçit. Po pse ndodhi kjo? Për mua qëndron sigurimi i shtetit, i cili ka levat e tij shumë të fuqishme në këtë institut. Spiunët e institut dihen. A i di shteti? E di, po pse i mbron? Mendon se i duhen dhe në këtë rast u kanë shërbyer. Partia Demokratike i ka qejf spiunët, hajdutët, siç është rasti i Librazhdit. Ai që pretendon të bëhet kryetar partie i rrethit Librazhd, e vodhi P.D, në 1997 e di i gjithë Librazhdi. Atë e ndihmon dhe sigurimi, i ka dhënë edhe një post tjetër. Çfarë? Drejtor elektriku, një vend për të vjedhur, për tu pasuruar. Po a e di selia qendrore e kësaj partie? Sigurisht që e di. Po pse e përkrah kaq shumë një spiun dhe një hajdut? Më shumë se dy herë ka humbur ish-kryetari i P.D. të Librazhdit dhe u shpërblye. Po si u shpërblye? E sjellin në Tiranë dhe e vënë drejtor rrugësh. Këto ndodhin në Librazhd. Do të marrësh poste të rëndësishme! Vidh, spiuno, shiti votat dhe je i nderuar në P.D. dhe të shpërblejnë. Ne të klasës së përmbysur që shpresojmë të na duan, të na integrojnë, të na shpërblejnë, kanë vite që tallen me ne, sidomos këto 3 vitet e fundit. Kërkojnë një qerre me letra, na i kthejnë mbrapsh. Një sorollatje e pafund dhe më e “besueshmja” është kur thonë se marsin e 2009 do filloni të merrni paratë. Përralla. Vitin që vjen janë zgjedhjet dhe duhen votat. Po, a do të votojnë të burgosurit, të internuarit? A do të gënjehet më kjo shtresë? Kjo ka ngelur për t’u parë, kur të vij koha. Megjithatë tani s’ka më nevojë për vota sepse ka marrëveshje për marrjen e lënien e pushtetit. Kaloi koha kur duhej vota, gjithsesi ne jemi dhe do të mbetemi të mundurit pa asnjë iluzion. Tregues tjetër, që përkrahen spiunë është edhe groposja e rezolutës së BE për dënimin e krimeve të komunistëve që përfshinë dhe sigurimsat gjysma e parlamentit nuk e votoi hapjen e dosjeve. Mirë bëri. Po gjysma tjetër që e votoi, çfarë bëri? E votoi për ta groposur. Pse? S’kanë dëshirën e duhur. Sepse është kundër nesh! Ata kanë deklaruar se s’kanë punë me këtë shtresë. Por unë e kam fjalën për pjesën tjetër, që pretendon se është krah nesh, që s’është gjë tjetër vetëm demagogji, e cila ka dhënë prova dhe përkrah ata që kanë bërë krime. Të gjithë ata që gjeti nga qeveria e mëparshme i mbajti, por mori dhe të tjerë që vetë socialistët i kishin pushuar nga puna. Revolucioni i 1997 bëri ato që dihen. Nxori nga burgu kafepirësit. Ata, që për 50 vjet vranë e prenë cilin deshën. Vranë, pushkatuan, burgosën, internuan mijëra familje. Hapën çmendina dhe mbyllën atje, atë që donin për t’i marrë shtëpinë, pasurinë apo gruan që e kishte të bukur. Bënë gjithë Shqipërinë Kampe përqendrimi e burgje nga do. I mbushnin me skllevër që i shfrytëzonin deri në palcë për të ushqyer banditët e kuq të cilët bënin jetë përrallore. Po kush i bëri këto? A kanë autorë si gjithë këto krime? Sigurisht, që kanë. A u përgjigj kush për gjëmat që u shkaktuan shqiptarëve? Jo. Ata u dënuan për kafet dhe u shpërblyen që të nesërmen e dalë nga burgu pa letra fare, pa ligje, pa dëshmi, pa certifikata, pa asnjë kërkesë. U shpërblyen në mënyrë të rrufeshme edhe për burgun prej disa javësh si ordiner. Këta e kanë treguar dhe me një fakt tjetër që s’na duan. Me padurim e presin ditën e shëmtuar të 5 Majit, që të shkojnë me buqeta me lule tek terrorristët e parë komunistë. Më pas bëjnë edhe vizita në familjet e tyre. Po tek familjarët e të pushkatuarve e të të zhdukurve apo tek varrezat e të munduarve, a ka ndodhur që shtetarët tanë të kenë bërë ndonjë vizitë? Kjo s’ka ndodhur dhe s’ka sit ë ndodhi, sepse njëra palë do përkujtohet, o xhelati ose viktima. Megjithatë ata do bëjnë si kanë bërë dhe ne nuk presin të veprojnë ndryshe se nuk i lidh gjë me ne, përveç vazhdimit të urrejtjes nga bijtë e baballarëve vrasës. I vetmi shans që na erdhi ne ishte ish ministri i K.T.R.S. z. Bujar Leskaj, i cili e mori seriozisht me këtë shtresë. Ku janë 50 000 000 lekë që u dhuroi për një përmendore për të burgosurit. Por, ai nuk pati jetëgjatësi si ministër. Kjo është e gjitha, pak a shumë gjërat duken dhe besohen. Këtu zë vend thënia e Napoleonit “Për të bërë punë të këqija, duhen njerëz të këqij”.

Pushkatimet në diktaturën komuniste/Ministria e Brendshme, sekret emrat e ekzekutorëve

Xhelatët, si ekzekutonin në diktaturë

Më shumë se 1500 ekzekutime janë realizuar në diktaturë. Dy ishin mënyrat e dënimit me vdekje atëherë, me pushkatim dhe varje. Ekzekutim në diktaturë ishte një gjë e zakonshme. Të gjithë ata që kryenin krime të rënda, sidomos vrasje, vriteshin me plumb ose vareshin në litar. Në një farë mënyre kjo ishte diçka brenda ligjeve të asaj kohe, por e keqja qëndronte në faktin se si bëhej ekzekutimi dhe denigrimi i më pastajmë i kufomës, e cila qëndronte për ditë të tëra në vende të dukshme, që ishte një presion psikologjik mbi njerëzit e thjeshtë. Pra, diktatura në këtë rast u thoshte njerëzve që as të mos e mendonin e jo më të bënin një krim. Më të frikshëm kanë qenë ekzekutimet e kundërshtarëve politikë, pra gjoja armiqve potencialë në krye të PPSH-së dhe qeverisë së saj.
Ekzekutimet dhe ekzekutorët
Kushdo që mund të dilte kundër partisë apo mund të ankohej për regjimin e atëhershëm, dënohej jo lehtë në diktaturën komuniste, dhe kjo për faktin se binte ndesh me interesat e tyre. Pas gjyqeve farsë jepej vendimi i ekzekutimit me vdekje. Këtu niste edhe trilli i historisë së ekzekutimit. Komandanti i skuadrës së pushkatimit dhe skuadra ishin njerëz të zgjedhur që dinin të mbanin sekretet. Ekzekutorët janë larguar nga jeta dhe ata që mbetën gjallë janë jashtë shtetit. Lufta e klasave, biografitë e dyshimta, lufta e klaneve, bënë që shumë njerëz dhe të afërmit e tyre të internoheshin duke i vendosur në vendet më të largëta. Ata dënoheshin në burgjet më të egra të diktaturës komuniste të largëta, dhe duke punuar punët më të rëndomta në shërbim të Partisë e Pushtetit Popullor. Kjo ndodhte jo vetëm për njerëzit e thjeshtë, por edhe për ata që kishin legjislaturë në Kuvendin Popullor ose poste të larta shtetërore. Me pretendime absurde, masat që merreshin për to qenë katastrofike, burgime me vite të tëra burg, por edhe pushkatime e varje në litar, që ishin dy rrugët më të rënda të ekzekutimit që realizoheshin. Kushdo që dënohej me vdekje gjykohej nga vepra e rëndë penale që kishte bërë, dhe më e rënda ishte tradhti ndaj atdheut. Personat që dënoheshin me vdekje i bënin kërkesë për falje presidentit të presidiumit të Kuvendit Popullor. Ky i fundit merrte vendimin për falje ose jo. Kur nuk falej merrte skuadrën e pushkatimit që përcaktohej nga personeli i burgut. Për personat që ishin me poste të larta shtetërore, skuadra e pushkatimit caktohej nga ministri i Brendshëm. Para se të pushkatohej i pandehuri shkonte në prokurori dhe thoshte fjalën e fundit. Deri në vitet 1967 qenë përfaqësuesit e sekteve fetare që i bënin këto ceremoni, por me ndalimin e besimit fetar në Shqipëri, këtë detyrë e kishte të ngarkuar prokurori, zyrtarët e lartë i mbanin të izoluar në një institucion dhe nuk i lejonin t’i takonin familjarët deri në marrjen e një vendimi të formës së prerë. Deri sa të bëhej dosja, hetuesi nuk takohej me të pandehurin. Dosja shkonte në gjykatë. Prokuroria bënte aktakuzën dhe më pas e formulonte prokurori.
Realizimi
Të pandehurit, në fillimin e seancës gjyqësore pyeteshin nga kryetari i seancës për ndonjë keqtrajtim. Pastaj lexohej aktakuza, pasi merrej vendimi nga gjykata. Nëse i pandehuri që kishte qenë zyrtar i lartë dënohej me pushkatim, sipas rregullit shkonte prokurori, dhe i dënuari thoshte fjalën e fundit. Pas pushkatimit, shkonte mjeku ligjor dhe merrej nga të afërmit për në varreza. Në seksionin e mbrojtjes së popullit bënte pjesë seksioni i sigurimit, i cili merrej me informacionin, me biografitë me spiunazhin, me klasifikimin e armiqve, me arrestimet dhe me hetimet e fshehta. Në Komitetin Qendror ekzistonte një zyrë e goditjes, që planifikonte masat ndëshkimore dhe një zyrë e thashethemeve që drejtonte disinformacion për të hutuar njerëzit. Në vitin 1948, sigurimi i shtetit u nda në organizata bazë të partisë, ndërsa Sigurimi i Shtetit kishte celulat e veta në lagje e fshatra, ndërmarrje, institucione dhe reparte ushtarake. Nga ana e saj, organizata bazë kishte nën vëzhgim politik zonën e vet dhe me anën e anëtarëve aktivë të partisë merrte në shqyrtim raportimet, përgojimet, vëzhgimet me karakter politik ose të dyshimtë dhe i jepte konkluzionet e veta Komitetit të Partisë i cili kishte një zyrë të veçantë që mblidhte çdo raportim për çështje të dyshimta dhe ja komunikonte sigurimit për veprim. Ngjallja e frikës: imperializmi, revizionizmi, armiku i klasës sabotimi ishin këto metodat e diktaturës të synuara për të krijuar gjithnjë psikoza në popull. Të gjithë familjet e të arratisurve dhe të dyshimtëve i largonin nga kufiri dhe i çonin në zonat kënetore. Ata dënoheshin nga 5 vjet deri më 40 vjet. Gjyq për ta nuk kishte vetëm komunikim shtesë internimi. Ishte internimi ekonomik, e pësonin njerëz që kishin bërë punë private pa leje. Internim për probleme morale që e pësonin njerëz për bixhoz, priftërinjtë. Hapeshin dosje për shumicën e popullsisë të rritur dhe i internonin në fshatra më të thellë e më të varfër.
Ekzekutime të tjera
Burgjet ishin kompetencë e Ministrisë së Brendshme. Burgu i Burrelit është ndërtuar në 1938-ën, kur ishte kryeministër Koço Kota. U ndërtua për kriminelë të posaçëm e ordinerë, se atëherë të burgosur politikë nuk kishte. Pa mbushur dhjetë vjet Koço Kotën e vranë pa gjyq po në këtë burg. Te porta e rëndë dhe e hekurt të prisnin me këtë parullë: “Burrel hyn dhe s’del”. Në Burgun e Burrelit kanë vdekur shumë njerëz, që shpeshherë nuk kishte edhe një aspirinë. Në kohët e vështira shumë kanë vdekur nga uria, edhe vetëvrasjet kanë qenë të shpeshta, rrahje në biruca dhe tortura me hekura ishte e zakonshme. .

Ekzekutimet e nomenklaturës së lartë
Komandant i skuadrës caktohej me urdhërsekret të Ministrit të Brendshëm
Më pas ky zgjidhte dhe grupin e pushkatimit
Kriteret për zgjedhjen e tyre ishin të rrepta: Njerëz të besuar dhe ithtarë të PPSH-së
Sekreti ruhej edhe vendi i ekzekutimit, pasi me porosi nga lart këta njerëz nuk duket të kishin varr
Riti i ekzekutimit, pasi u hiqeshin prangat qëndronin përpara skuadrës së pushkatimit
Prokurori kërkonte fjalën e fundit nga të dënuarit më vdekje
Drejtuesi i skuadrës urdhëronte të mbusheshin armët dhe të shënjoheshin të dënuarit
Pas miratimit të prokurorit, urdhërohej hapja e zjarrit
Mjeku konfirmonte vdekjen e të ekzekutuarve

Grupet e ekzekutimit të zakonshëm
Një skuadër pushkatimi me ushtarë të shërbimit aktiv, nën varësinë e Drejtorisë së Përgjithshme të Burgjeve
Një oficer komandonte skuadrën në ekzekutim
Të dënuarit vendoseshin përballë tyre në një distancë të afërt
Prokurori i çështjes kërkonte fjalën e fundit nga të dënuarit
Hapja zjarr ndaj të dënuarve bëhej pas komandës së oficerit
Një mjek verifikonte vdekjen e të ekzekutuarve dhe relatonte me atë