FT: Kthimi i njė faqeje nė Ballkan
Faqja 1 e 1
30052011
FT: Kthimi i njė faqeje nė Ballkan
"Financial Times"
Janė vetėm tre vjet para 100-vjetorit tė vrasjes nė Sarajevė, qė shkaktoi luftėn e parė botėrore. Dhe tani, kur Qeveria e Serbisė ka arrestuar tė akuzuarin pėr krime lufte, gjeneralin Ratko Mlladiq, vetėm paramendoni se ēfarė mund tė bėjė Bashkimi Evropian nga kjo.
Liderėt e BE-sė dhe tė Ballkanit mund tė mblidhen pikėrisht nė vendin, nga ku Gavrillo Principi shkarkoi dy tė shtėna qė vranė austriakun Franc Ferdinand dhe gruan e tij, Sofia.
Dhe, nė kėtė moment, ata mund tė shpallin pėrfshirjen e Ballkanit perėndimor nė BE dhe tė tregojnė se si ky projekt i madh evropian ka shpėrblyer fuqinė e barutit tė Evropės siē njihej Ballkani nė fillim tė shekullit 20.
Nė vend se tė shikohet si njė grumbull burokratėsh gri, tė pėrkulur ndaj vullnetit tė udhėheqėsve politikė tė shteteve anėtare, BE-ja do tė duket si njė institucion vizionar, ku paqja dhe bashkėpunimi ekonomik do tė triumfojnė mbi tensionet etnike dhe moszhvillimin.
Por, nė botėn reale, ēėshtjet ballkanike nuk janė me shumė ngjyra. Njė vend i ndritshėm ėshtė Kroacia, e cila mund tė presė njė ftesė pėr tiu bashkuar bllokut evropian sė shpejti. Pėr Serbinė dhe pjesėn tjetėr tė Ballkanit perėndimor, perspektiva e anėtarėsimit mbetet e largėt.
Tri probleme tė mėdha kushtetuese qė dolėn nga shpėrbėrja e Jugosllavisė, vazhdojnė tė ndjekin rajonin: Kosova, Bosnja dhe Maqedonia. Dy pasoja tė krizės globale financiare e bėjnė zgjidhjen e kėtyre problemeve edhe mė tė vėshtirė - sė pari, kundėrshtimet nė rritje tė vendeve anėtare tė BE-sė pėr zgjerimin e vazhdueshėm tė Unionit dhe, sė dyti, Ballkani i goditur nga kriza ku investimet e huaja kanė rėnė, ndėrsa papunėsia ka shėnuar nivele tė reja.
Megjithatė, pavarėsisht problemeve politike dhe pamjes sė zymtė ekonomike, tė gjitha vendet e Ballkanit perėndimor kanė kontribuar nė rilindjen e bashkėpunimit rajonal. BE-ja nuk i ka detyruar ato nė njė gjė tė tillė. Rajoni po mėson se nganjėherė mund tė arrijė mė shumė duke punuar sė bashku, sesa nėn drejtimin e BE-sė apo tė Shteteve tė Bashkuara.
Ēdokush po pret tė shohė nėse Bashkimi Evropian do ta shpėrblejė Beogradin pėr arrestimin e gjeneralit Mlladiq. Presidenti serb, Boris Tadiq, ėshtė duke shpresuar se Brukseli do tė reduktojė presionin mbi qeverinė e tij, pėr tė bėrė lėshime ndaj Kosovės. Ai ėshtė i gatshėm tė paraqitet tepėr bujar nė bisedimet midis Beogradit dhe Prishtinės.
Ndėrkohė, Qeveria nė Prishtinė ka pak motiv pėr tė arritur ndonjė marrėveshje, nė kohėn kur sapo ka nisur rrugėn pėr anėtarėsim nė BE. Nė vend tė kėsaj, ajo beson nė mbėshtetjen e Shteteve tė Bashkuara, ndėrsa Uashingtoni e ka inkurajuar tė nxjerrė koncesione maksimale nga Serbia me ēfarė kupton njohjen e plotė.
Nė vitet e fundit, problemet e Bosnjės janė thelluar. Marrėveshja e Dejtonit, e cila i dha fund luftės, nuk funksionon mė. Politikani mė i rėndėsishėm nė vend mbetet njė i huaj, i cili vazhdon tė vendosė fatin e Bosnjės me urdhėresa.
Megjithatė, frika qė ka shprehur pėrfaqėsuesi i lartė, Pedi Eshaduan, se Bosnja mund tė rrėshqasė pėrsėri nė dhunė, ėshtė e gabuar. Kjo mund tė ndodhė vetėm nėse Zagrebi dhe Beogradi duan tė angazhohen nė luftė. Por, ata janė shumė tė zėnė duke i teeguar BE-sė se sa tė pėrgjegjshėm janė dhe nuk do ti shpenzojnė kapitalet politike pėr njė luftė tė kotė nė Bosnjė.
Durim, kėshillon Karl Bild, ministėr i Jashtėm i Suedisė dhe ish-pėrfaqėsues i lartė nė Bosnjė. Me Kroacinė dhe Serbinė drejt BE-sė, nė mėnyrė tė pashmangshme edhe Bosnja do tė lėvizė nė drejtim tė njėjtė, thotė ai.
Ironikisht, Maqedonia mund tė tregohet mė e avancuar ndaj kėtyre problemeve. E izoluar me vite falė politikanėve tė korruptuar, ndarjes sė madhe etnike dhe kontestit rreth emrit me Greqinė, Qeveria nė Shkup ka folur nė heshtje dhe intensivisht me Athinėn pėr tė thyer bllokimin pa ndėrmjetėsim tė BE-sė apo SHBA-sė.
Mikro-menaxhimi, qoftė nga ana e SHBA-sė nė Kosovė apo e BE-sė nė Bosnjė, ėshtė kundėr-produktiv. Nė vend tė kėsaj, nxitjet reale pėr qeverisje mė tė mirė do ta shtynin rajonin drejt reformave tė realizueshme kushtetuese.
Britanisė dhe Irlandės u janė dashur 30 vjet pėr tė arritur marrėveshjen mbi problemet, nė tė cilat kanė vdekur 3 mijė njerėz. Duke pasur parasysh konfliktet e shumta dhe numrin shumė mė tė madh tė viktimave, arrestimi i gjeneralit Mlladiq do tė duhej tė ishte momenti pėr tė njohur progresin e rajonit, qė ka bėrė me dėshirėn pėr tu bėrė pjesė e Evropės.
Janė vetėm tre vjet para 100-vjetorit tė vrasjes nė Sarajevė, qė shkaktoi luftėn e parė botėrore. Dhe tani, kur Qeveria e Serbisė ka arrestuar tė akuzuarin pėr krime lufte, gjeneralin Ratko Mlladiq, vetėm paramendoni se ēfarė mund tė bėjė Bashkimi Evropian nga kjo.
Liderėt e BE-sė dhe tė Ballkanit mund tė mblidhen pikėrisht nė vendin, nga ku Gavrillo Principi shkarkoi dy tė shtėna qė vranė austriakun Franc Ferdinand dhe gruan e tij, Sofia.
Dhe, nė kėtė moment, ata mund tė shpallin pėrfshirjen e Ballkanit perėndimor nė BE dhe tė tregojnė se si ky projekt i madh evropian ka shpėrblyer fuqinė e barutit tė Evropės siē njihej Ballkani nė fillim tė shekullit 20.
Nė vend se tė shikohet si njė grumbull burokratėsh gri, tė pėrkulur ndaj vullnetit tė udhėheqėsve politikė tė shteteve anėtare, BE-ja do tė duket si njė institucion vizionar, ku paqja dhe bashkėpunimi ekonomik do tė triumfojnė mbi tensionet etnike dhe moszhvillimin.
Por, nė botėn reale, ēėshtjet ballkanike nuk janė me shumė ngjyra. Njė vend i ndritshėm ėshtė Kroacia, e cila mund tė presė njė ftesė pėr tiu bashkuar bllokut evropian sė shpejti. Pėr Serbinė dhe pjesėn tjetėr tė Ballkanit perėndimor, perspektiva e anėtarėsimit mbetet e largėt.
Tri probleme tė mėdha kushtetuese qė dolėn nga shpėrbėrja e Jugosllavisė, vazhdojnė tė ndjekin rajonin: Kosova, Bosnja dhe Maqedonia. Dy pasoja tė krizės globale financiare e bėjnė zgjidhjen e kėtyre problemeve edhe mė tė vėshtirė - sė pari, kundėrshtimet nė rritje tė vendeve anėtare tė BE-sė pėr zgjerimin e vazhdueshėm tė Unionit dhe, sė dyti, Ballkani i goditur nga kriza ku investimet e huaja kanė rėnė, ndėrsa papunėsia ka shėnuar nivele tė reja.
Megjithatė, pavarėsisht problemeve politike dhe pamjes sė zymtė ekonomike, tė gjitha vendet e Ballkanit perėndimor kanė kontribuar nė rilindjen e bashkėpunimit rajonal. BE-ja nuk i ka detyruar ato nė njė gjė tė tillė. Rajoni po mėson se nganjėherė mund tė arrijė mė shumė duke punuar sė bashku, sesa nėn drejtimin e BE-sė apo tė Shteteve tė Bashkuara.
Ēdokush po pret tė shohė nėse Bashkimi Evropian do ta shpėrblejė Beogradin pėr arrestimin e gjeneralit Mlladiq. Presidenti serb, Boris Tadiq, ėshtė duke shpresuar se Brukseli do tė reduktojė presionin mbi qeverinė e tij, pėr tė bėrė lėshime ndaj Kosovės. Ai ėshtė i gatshėm tė paraqitet tepėr bujar nė bisedimet midis Beogradit dhe Prishtinės.
Ndėrkohė, Qeveria nė Prishtinė ka pak motiv pėr tė arritur ndonjė marrėveshje, nė kohėn kur sapo ka nisur rrugėn pėr anėtarėsim nė BE. Nė vend tė kėsaj, ajo beson nė mbėshtetjen e Shteteve tė Bashkuara, ndėrsa Uashingtoni e ka inkurajuar tė nxjerrė koncesione maksimale nga Serbia me ēfarė kupton njohjen e plotė.
Nė vitet e fundit, problemet e Bosnjės janė thelluar. Marrėveshja e Dejtonit, e cila i dha fund luftės, nuk funksionon mė. Politikani mė i rėndėsishėm nė vend mbetet njė i huaj, i cili vazhdon tė vendosė fatin e Bosnjės me urdhėresa.
Megjithatė, frika qė ka shprehur pėrfaqėsuesi i lartė, Pedi Eshaduan, se Bosnja mund tė rrėshqasė pėrsėri nė dhunė, ėshtė e gabuar. Kjo mund tė ndodhė vetėm nėse Zagrebi dhe Beogradi duan tė angazhohen nė luftė. Por, ata janė shumė tė zėnė duke i teeguar BE-sė se sa tė pėrgjegjshėm janė dhe nuk do ti shpenzojnė kapitalet politike pėr njė luftė tė kotė nė Bosnjė.
Durim, kėshillon Karl Bild, ministėr i Jashtėm i Suedisė dhe ish-pėrfaqėsues i lartė nė Bosnjė. Me Kroacinė dhe Serbinė drejt BE-sė, nė mėnyrė tė pashmangshme edhe Bosnja do tė lėvizė nė drejtim tė njėjtė, thotė ai.
Ironikisht, Maqedonia mund tė tregohet mė e avancuar ndaj kėtyre problemeve. E izoluar me vite falė politikanėve tė korruptuar, ndarjes sė madhe etnike dhe kontestit rreth emrit me Greqinė, Qeveria nė Shkup ka folur nė heshtje dhe intensivisht me Athinėn pėr tė thyer bllokimin pa ndėrmjetėsim tė BE-sė apo SHBA-sė.
Mikro-menaxhimi, qoftė nga ana e SHBA-sė nė Kosovė apo e BE-sė nė Bosnjė, ėshtė kundėr-produktiv. Nė vend tė kėsaj, nxitjet reale pėr qeverisje mė tė mirė do ta shtynin rajonin drejt reformave tė realizueshme kushtetuese.
Britanisė dhe Irlandės u janė dashur 30 vjet pėr tė arritur marrėveshjen mbi problemet, nė tė cilat kanė vdekur 3 mijė njerėz. Duke pasur parasysh konfliktet e shumta dhe numrin shumė mė tė madh tė viktimave, arrestimi i gjeneralit Mlladiq do tė duhej tė ishte momenti pėr tė njohur progresin e rajonit, qė ka bėrė me dėshirėn pėr tu bėrė pjesė e Evropės.
Drejtat e ktij Forumit:
Ju nuk mund ti pėrgjigjeni temave tė kėtij forumi