Teatri na pastroi nga spastruesit

ASTRIT CANI
Nji marrëveshje u arrit. Nji besabesë mes Aleancës për Mbrojtjen e Teatrit dhe opozitës. Kjo arritje asht rritje. Duket si real deal. Dëshmitarë të saj nuk kjenë vetëm mullarët butaforikë të skenës së teatrit kombtar të lanun në mëshirë të fatit, por edhe të gjithë shqiptarët që e ndjekën ktë pjesë të kalvarit të nji grushti qytetarësh që patën konsekuencën sakrifikale, që kalvari i tyne të ishte fundi i kalvarit të gjasë publike, pra fundi i dhunimit dhe prostituimit të “res publica”.
Teatri na pastroi nga spastruesit Lg.php?bannerid=0&campaignid=0&zoneid=603&loc=http%3A%2F%2Fwww.panorama.com

Teatri na pastroi nga spastruesit Lg.php?bannerid=0&campaignid=0&zoneid=603&loc=http%3A%2F%2Fwww.panorama.com

Ky kompromis me PD-në nuk ishte para kohe. Nuk ishte nji shfaqje jashtë sezonit. Erdhi në momentin e duhun. Për herë të parë Basha vetë nuk na u duk butaforik. Dikujt mund t’i jetë dukë se ai thjesht iu zgjati kurorën me gjemba atyne që i kishin hy kalvarit. Deri dje flitte për gropë, prandej njerzit ende kanë dyshime. Nji gja ma tepër që sak mund të bante Basha, ishte me përvjelë mangët dhe me ia hi pastrimit, tue tregue se përkundër atyne që e shohin teatrin me synin e spastrimit, ai ishte për pastrimin. Por jemi n’mirëbesim. Na ban me e marrë në mirëbesim besimi i Aleancës, por edhe sjellja horrorifike e palës tjetër, ku kryetari i Tiranës, kujtoi se mund të harbitet qytetaria e kryeqendrës tue e qerasë me ndoj koncert porno, për me i kujtue banorëve se asht verë dhe ata duhet të bajnë pak jetë nate meqë pushteti punon edhe natën për ‘ta. Kshtu mbasi çuen nëpunësat e ngratë me (r)ruejtë teatrin, pushtetarët sosën të qethun përvedi.
Në kjoftë se herën e parë stalinizmi shqiptar kje tragjedi, simbas dialektikës hegeliane, i ra që herën e dytë t’ishte farsë. Ne pamë para nji viti e kusur se renderat e teatrit të ri të bamun prej nji studioje beneluksoze, i ngjajshin ma shum nji kinemaje porno, sesa nji teatri kombtar. Dhe vumë re se çakejt tonë i kjenë lshue teatrit kombtar me e fshi prej faqes së dheut, si të ishte kinema porno. Të gjitha kullat që kta mundohen me ndërtue, janë monumente që mshehin por gishtojnë, mblojnë mirëpo kallzojnë, impotencën e tyne fallocentrike. Në krye dhe në krye të vet, qeveriu çoi nji komisì me i hjekë statusin “monument kulture”, të vetmit monument kulture që asnji pushtues të paktën prej ktij planet s’kishte mujtë me ia hjekë ktë status: teatrit.
Mjaftoi nji skotë çiçikovësh me e realizue në letër ktë çertifikim. Por asht e kotë me shqetësue rusin Gogol tue marrë uha personazh prej Frymëve të vdekuna. Marrim ma mirë nji tonin, Trebeshinën: te Tregtari i skeleteve, ka nji personazh ultra-gogolian, që merret me ksi punësh, shoqi Asmut Rrakatakja. Pra me asmutat e duhun, mundesh me “certum facere” ça të duesh ti si pushtet i radhës, që të mundesh me hy pa radhë në tana punët botore. Nji ballkanas i natyralizuem gjermanik Gregor Von Rezzori, tek mozaiku i tij për Ballkanin, difton si erdhi në pushtet dinastia e Karakriminajlloviçëve, alegori kjo që vlen për të gjithë vendet e gadishullit, ku hymë ndër të parët edhe ne.
Rama erdhi me luftue degradimin dhe e çoi në dekadencë. Asht ai vetë primsi i dekadentave. Me kravatat 500 dollarshe dhe xhaketat 3000 dollarshe, nuk humb rast me u shitë si bohem. Meqë ka deklarue vetëm 3000 euro kursime gjithsej, i bjen që kollaren e ka dhuratë. E pra bohema e vërtetë, dhe energjia pozitive që buron prej saj, ishte bohema e ktij grushti njerzish që mbrojtën teatrin kombtar. Ajo energji pozitive që bohemët e vërtetë derdhën në konakun e artit tonë skenik, në formë djerse dhe lotësh dhe ngëthjesh, s’ka me u fashitë ndër vite. Rama e la teatrin me degradue, që mandej me e luftue degradimin me dekadencë, me operacionet prej kirurgu estetik si kur botoksizon qendrat e lokaliteteve tue i pajisë me betonale që të duken të rilinduna jo prej hinit të vet po prej hiçit. Mirëpo ksaj radhe i kishte ba hesapet pa hanxhiun.
Poeti i dekadencës romake, Ausoni, vërteton kjartë se dekadenca nuk asht në gjendje me i ndi vlerat e të kaluemes as rrënimin e të sotshmes. Asht shurdhe karshi vetë historisë. Pavarsisht se ishte romanissimo, ai nuk ia mrrinte me e ndie dekadencën e qytetit të amëshuem, ngase nuk ishte ma pjesë e së tanës, ishte ba’ pjesë e pjesës. Tradita ishte pre’. Në vargjet e tij ai i bante fresk kastës së vet, porqë edhe kur i kndon të vetmes lule jashtë tarafit, skllaves gjermanike me emnin perimor Bisula, e ka për me diftue sa mashkull kenkej, jo për tjetër. Ma mirë se kushdo poeti dëshmon energjinë e kohës. Me nji energji si kjo që dëshmonte Ausoni, shum pak nuhatje i duhej Alarikut mbretit të Visigotëve me trokitë me ushtri në dyert e Romës. Misitë që Roma i çoi u munduen me e mërzitë me retorikë mandej kur e panë që s’e hante retorikën, i skjaruen se ata kishin shum ma tepër ushtarë se Alariku, prandej do ta kishte të sigurt humbjen. Sa ma i dendun bari, aq ma lehtë kositet, ia ktheu ky, pa e hollue shum muhabetin. Ça don at-herë? e pyetën misitë me habi. Tanë ça ka Roma të vlertë. E ne ça na mbetet? Shpirti gjallë.
Kalimin prej dekadencës në mesjetë e bani nji shpirt i madh i perëndimit, i mbrami i antikëve dhe i pari i mesjetarëve, Agustini. Ndoshta sikur dekadenca të mos kishte qenë aq e gjatë, aq mesjeta s’kishte me zgjatë aq shum. Nji narrativë e re, që ishte pjekë me kohë underground në katakomet e Romës, tashma pak zanë vend mbi dhé dhe po unjisonte perëndimin, ajo që Agustini e shenjoi n’at nivel sa me u quejt shejt i saji.
Mirëpo në Shqipni, dekadenca nuk asht e pakthyeshme, asht smundje që ka kapëplotsisht pushtetin, por jo edhe njerzit. Karta e fundit që i ka mbetë ktij pushteti dekadent, asht premtimi se kanë me na integrue te dekadenca e madhe e perëndimit. S’kemi pse ngutemi n’ktë vrap. Ende e kemi nji shans me qenë vetvetja.
Në gjithë kto muej ka ndodhë nji ndryshim paradigmatik. Asht kthjellue diskursi publik i palës civile në radhë të parë dhe i elitës së ardhshme në radhë të dytë. Lëvizja studentore pati efektin e nji ekzorcizmi. Por e gjitha filloi te teatri. Dhe për herë të parë pushteti e ndigjoi veten se po flitte marrina. Kjo nuk ndodhte qysh në ‘90n. Rama i ka përjetue të dyja kto momente kthjellimi, por të parin si kthjellim rinie, të dytin si aberracion. Teatri e provon ktë.
Ai e muer përsipër ktë sipërmarrje, me ktë logjikë: ça iu duhet teatri kombtar, kur un ju jap teatrin e ri? Mos të harrojmë se programi punist ishte: ça iu duhet njeriu kombtar, kur ne do prodhojmë njeriun e ri. Primend, me kohë kemi pyetë idhnisht: ça ju duhet teatri kombtar, kur keni kombin teatral? Por nuk jemi komb teatral. Jemi etnia ma e vjetër në Europë dhe nuk jemi n’Europë. A thue ngase Europa ka dashtë me na nda tue na falë dreqit ndër etni të reja? Thjesht pyetje. E dini si asht nji punë: nuk jemi komb teatral. Jemi komb jetim, mirëpo tash na erdhi pjekunia dhe nuk mund të rrimë ma mbrenda kushteve të jetimores. Dy janë rrugët: ose ikim, dhe bahet bota jetimorja jonë. Ose e bajmë jetimoren vend të jetueshëm si bota.
Nji pikë që nuk u konceptue për teatrin dhe në kto kushte emergjence nuk i pati ardhë ende radha, ishte libri në teatër. Nji kand i hapsinës teatrore i duhet kushtue librit. Tjetra, ajo që s’duhet, asht nji drejtor kanakar. Duhet vu’ në status që teatri drejtohet prej nji bordi profesionistash të papolitizuem. Ma e para, duhet nji bibliotekë e teatrit kombtar. Që aktorat, regjisorat, studentat të mos punojnë ma me fotokopje. Ne të gjithë do të japim koleksionet tona me libra teatri dhe ka me dalë nji fond krejt i vyem. Me libra në të gjitha gjuhët e gjalla dhe të vdekuna. Me veprat e plota të Sofoklijve, Shekspirëve, Molierëve, Hygove, Uajlldëve dhe Zharive, Brehtëve, Dyrrenmatëve dhe Kamyve, Bernhardëve dhe Beketëve me shokë. Me dorëshkrimet e panumërta të dramaturgëve tonë. Dhe aty mes tyne, resmet e aktorve e mjeshtrave, zani i të cilve dikur ndër njato mure të vjetra kumboi logos, pathos, eros.

Teatri na pastroi nga spastruesit

Teatri na pastroi nga spastruesit

Teatri na pastroi nga spastruesit :: Komentet