Alternativa e vetme e Serbise

"The Economist"

Vendeve me fat rrallë u duhet të vrasin mendjen lidhur me faktin se ku qëndron e ardhmja e tyre. Për fat të keq, Serbia nuk është njëri prej tyre. Mesazhi i kandidatit kryesues, në raundin e parë të zgjedhjeve presidenciale serbe, më 20 janar, ishte i palëkundur. Radikali Tomislav Nikoliç, që mori pothuaj 40 për qind të votave, deklaroi se Serbia duhet t‘i kthejë kurrizin Bashkimit të ndyrë Evropian dhe në vend të kësaj të forcojë lidhjet me rusët e mirë. Pikërisht në kohë, gjiganti energjetik rus "Gazprom" ra dakord të blejë monopolin kombëtar serb të naftës dhe të lidhë Serbinë me gazsjellësin e tij të planifikuar të Rrjetit Jugor.

Nacionalizmi atavik i Nikoliçit dhe partisë së tij ka kohë që është tmerrësisht i dukshëm. Lideri nominal i radikalëve, Vojislav Sheshejl ndodhet në Hagë duke u gjykuar për krime lufte, për krime kundër njerëzimit dhe spastrim etnik gjatë luftërave të Ballkanit në 1990-ën. Pra, vendin e tij e ka zënë Nikoliçi. Edhe pse arriti një rezultat më të mirë se katër vjet më parë, ai mund ta humbasë sërish raundin e dytë më 3 shkurt përballë Presidentit të deritanishëm, Boris Tadiç. Dyshimi në Beograd është se Tadiç mund të ketë arritur një marrëveshje (duke përfshirë pjesërisht edhe "Gazprom"-in) për të marrë mbështetje të mjaftueshme nga Kryeministri serb, sa për ta hedhur lumin edhe në këto zgjedhje. Ashtu siç e di edhe një Koshtunicë kaq i heshtur, Tadiçi është zgjedhja më e mirë për vendin. Ndryshe nga Nikoliçi, Tadiçi e kupton se Serbia duhet të qëndrojë brenda BE-së. Por ashtu si Nikoliçi dhe Koshtunica, ai e ka refuzuar pavarësinë e Kosovës, që qeveria e saj po përgatitet ta shpallë, por që e ka shtyrë kryesisht për të mos i nxitur serbët të votojnë pro Nikoliçit. Kur pavarësia të shpallet, ndoshta muajin e ardhshëm, Amerika dhe pjesa më e madhe e vendeve të BE-së do ta njohin Kosovën. Ndërsa Rusia do të bllokojë çdolloj mbështetjeje të OKB-së.

Në të vërtetë, pavarësia e Kosovës ka kohë që është bërë e pashmangshme. Pas krimeve serbe në vitet 1990, popullsia prej 90 për qind shqiptarësh etnikë nuk do ta pranojë kurrë sundimin e Beogradit, madje as autonominë që u ka ofruar Serbia. Megjithatë, edhe pavarësia e Kosovës do të jetë e kushtëzuar, siç u propozua vitin e shkuar në një plan të OKB-së të hartuar nga Marti Ahtisari, ish-presidenti finlandez që drejtoi për disa muaj bisedimet e pafrytshme mes kosovarëve dhe serbëve.

Brukseli duhet ta mbajë derën gjysmë të hapur.

***

Por duke e ndihmuar Kosovën të shkojë drejt pavarësisë, BE duhet të shmangë gjithashtu që një Serbi armiqësore ta bëjë çorbë të ardhmen e saj. Kjo ka për të qenë e vështirë në klimën aktuale në Serbi. Madje, edhe nëse rizgjidhet Tadiç, Serbia mund të mos e nënshkruajë dhe ratifikojë "Marrëveshjen e Stabilizim-Asocimit", që është hapi i parë për çdo vend drejt bashkimit me BE-në. Në fakt, BE mund të mos jetë gati të propozojë një marrëveshje, derisa serbët të dorëzojnë në Hagë një kriminel tjetër të dyshuar për krime lufte, Ratko Mlladiçin. Oferta për të punuar lidhur me udhëtimet pa vizë drejt BE-së mund të jetë shumë më tepër se thjesht një karrem, por do të duhen muaj të tërë negociatash për arritjen e saj. Për më tepër, njohja e pavarësisë së Kosovës, mund të çojë ndërkohë në ndalimin e progresit të Serbisë drejt Bashkimit Evropian.

Sidoqoftë, politikanët në Beograd duhet ta dinë se ku qëndron alternativa e besueshme afatgjatë, shumë më e rëndësishme se ajo e solidaritetit sllav me Rusinë. Të gjithë fqinjët e tyre po ecin edhe pse ngadalë drejt anëtarësimit në BE. Rusia nuk mund t‘i ofrojë Serbisë akses në treg, zhvillim ekonomik dhe partneritet sigurie në të njëjtin pozicion që mund t‘ia ofrojë BE. Interesi real i Rusisë duket se është të blejë lirë asetet energjetike serbe. E vetmja garanci afatgjatë për paqe dhe begati në të gjithë Ballkanin është nëse të gjitha vendet e rajonit, përfshirë edhe Kosovën me Serbinë, të varrosin sëpatat e tyre të luftës dhe të bashkohen me kohë me Bashkimin Evropian. Një dhjetëvjeçar më parë, Sllovakia u përball me një alternativë të ngjashme, pasi u shkëput nga Republika Çeke. Për disa vite, nacionalistët sllovakë iu shmangën rrugës që çonte drejt anëtarësimit në BE, duke ndjekur një autokrat populist, Vladimir Meciar. Por votuesit sllovakë arritën ta kuptonin se kështu nuk do të kishin të ardhme. Ata e hoqën qafe Meciarin dhe vendi u bashkua me BE-në, së bashku me pjesën më të madhe të fqinjëve të tyre në 2004. Nëse Serbia do që t‘i kthehet sërish fati, duhet të ndjekë të njëjtën rrugë.

Alternativa e vetme e Serbise

Alternativa e vetme e Serbise

Alternativa e vetme e Serbise :: Komentet