Nga:EDMOND TUPJA
Kur e provova për herë të parë atë gjizë, shija e saj më krijoi një përshtypje befasuese dhe vetja m’u duk, për një çast të vetëm, sikur isha në njërin nga ata fshatra të vegjël të Francës, ku ende prodhohen djathëra të papërsëritshëm, sipas mënyrës së vjetër. Mirëpo, papritmas, se nga erdhi një mizë e nisi t’i vijë vërdallë gjizës së mbuluar me napë të pastër. Një mizë në fillim të dhjetorit është diçka e pazakontë, madje në një ditë me shi...
por ajo mjaftoi për të më kthyer në Shqipëri, më saktë në Tiranë, pikërisht në tregun e vogël fshatar të Bërrakës sime, as dhjetë minuta më këmbë nga sheshi Skënderbej, në harakir e sipër. Një zonjë para meje po fliste me shitësen, teksa unë e kisha provuar gjizën në fjalë, duke e marrë me gishtin e vogël të dorës së majtë. Kur më vuri re, m’u afrua dhe pa marrë mundimin të prezantohej, më tha me solemnitet: “Kohë krize, apo jo profesor?”. Buzëqesha dhe duke parë se miza po i vinte tashmë vërdallë asaj, ia ktheva aty për aty: “Kohë gjize, tani për tani, zonjë”, pastaj shtova: “Kohë mize gjithashtu”. Por ajo, pa ia bërë tërr syri i majtë – sepse të djathtin ia fshihte një copëz fasho e ngjitur me leukoplast – , më dha përgjigjen që meritoja plotësisht: “Lëre humorin, profesor, por po të isha unë në krye të vendit dhe jo Berisha, Topi apo Topalli, punët do të shkonin shumë më ndryshe dhe kriza nuk do të ishte ndier aspak. Këtë nuk e luan as topi”. Tek po e dëgjoja, m’u kujtua shprehja e famshme demagogjike e Leninit sipas të cilit, në socializëm, “Edhe kuzhinierja më e thjeshtë duhet të marrë vesh nga punët e shtetit”. “Keni të drejtë, zonjë – ia ktheva me mirësjellje – me siguri që nuk do të kishim miza që i vijnë vërdallë jo vetëm gjizës, por edhe juve!” dhe mora qesen me gjizë, ia dhashë paratë shitësit që më shkeli syrin, dhe e lashë zonjën atje ku e kisha gjetur.
Nuk është hera e parë që dëgjoj qytetarë të thjeshtë të më thonë se ç’do të bënin po të ishin në krye të vendit, d.m.th. po të ishin president, kryeministër, ministër etj. etj. Me vendosjen e regjimit demokratik te ne, fituam, ndër të tjera, të drejtën të ëndërrojmë me sy të hapur, një e drejtë kjo që kurrë nuk e kishim gëzuar, e as ushtruar në kohën e diktaturës: askush nuk fliste asokohe si zonja në fjalë, sepse, domosdo, Partia me në krye shokun Enver ishin të pavdekshëm, të pazëvendësueshëm etj., etj., dhe individi shqiptar rrezikonte shumë po të ëndërronte me zë të lartë e sy të hapur, sikur një ditë të ishte ai i pari i vendit e i kuvendit dhe të vepronte ndryshe nga partia-shtet. Në kohën e diktaturës pretendohej se vihej politika në plan të parë, çka duket qesharake po të shohësh se sa merren sot shqiptarët me politikë, duke e vënë pikërisht “në plan të parë”: një numër i konsiderueshëm prej tyre, madje edhe gjysmanalfabetë, ndihen potencialisht të aftë për të drejtuar, bie fjala, çdo ministri, për të zgjidhur çdo problem në nivel kombëtar, rajonal e ndërkombëtar, dhe pse jo, ndërplanetar. Shembulli i zonjës së përmendur më sipër e ilustron më së miri këtë. Pak a shumë moshatare me mua, me siguri që asaj duhet t’i kujtohet sesi thërrisnim, bile me njëfarë gëzimi absurd, dikur, në epokën tragjikomike të tallonit, tek mbanim radhën para bulmetoreve që në orën dy të mëngjesit, kur vinte furnizimi me qumësht e kos (por pa gjizë, ndërsa, nga ana tjetër, askujt nuk ia mbante të shqiptonte fjalën “krizë”, ndërsa për mizat, furrëtaret e buburrecat nëpër dyqane nuk merakosej njeri, sepse ishin bashkudhëtarë të “socializmit fitimtar”).
Sidoqoftë, më bëri përshtypje fakti që miza tashmë e kishte lënë gjizën për t’iu vërsulur zonjës së nderuar, e cila, po të kishte fatin të drejtonte punët e shtetit shqiptar, do t’i bënte të gjithë shqiptarët të lumtur, duke ua rritur kështu mirëqenien dhe jetëgjatësinë. Por përse vallë miza i ishte drejtuar vendosmërisht asaj dhe jo mua ose shitësit të gjizës, për shembull? Mos vallë gjërat e mençura që ajo tha për të mirën e pamohueshme të popullit shqiptar dhe rrjedhimisht, për të mirën time gjithashtu, vinin erë mjaltë? Apo vinin ndonjë erë tjetër, që i tërheq mizat si me magnet?
Panorama