Zgjatet me 3 vite të tjera rikonfigurimi i Gjykatës Kushtetuese, PD fiton çështjen

Gjykata Kushtuese i ka dhënë fund dje debatit të madh të bllokimit të dekreteve të kreut të shtetit nga mazhoranca, për anëtar të Gjykatës së Lartë dhe Gjykatës Kushtetuese. Ashtu siç edhe pritej, Gjykata Kushtetuese ka legjitimuar bllokimin e dekreteve të kreut të shtetit edhe për tre vite të tjera, ndërsa është shprehur pro zgjatjes së mandateve të 3 anëtarëve

të saj, pavarësisht se u ka mbaruar mandati 9 vjeçar. Partia Demokratike i kërkoi Kushtueses interpretimin përfundimtar të nenit 125, pikat 1 dhe 2; nenit 136, pikat 1 dhe 5 (vetëm për gjyqtarët e Gjykatës së Lartë); nenit 125, pika 3 të Kushtetutës së Republikës të Shqipërisë, lidhur me kriteret e përzgjedhjes së gjyqtarëve dhe rotacionit në Kushtetuese. Mes pikës 2 të Nenit 125 të Kushtetutës që thotë se mandati i anëtarit të Kushtetueses zgjat 9 vite dhe pikës 3 po të këtij neni, i cili thotë se Kushtuesja përtërihet në çdo tre vite me vetëm 1/3 e anëtarëve të saj, Kushtetuesja e ka zgjedhur të pranojë pikën 3, që do të thotë se dekretet e Topit për emërimin e 3 anëtarëve të rinj në këtë gjykatë zgjaten edhe për 3 vite të tjera.“Interpretimin e nenit 125/3 të Kushtetutës si vijon: 1. Parashikimi i nenit 125/3 të Kushtetutës përbën një parim organizativ, i bazuar në veçoritë specifike të procesit kushtetues dhe që ka për qëllim ruajtjen në përbërje të Gjykatës Kushtetuese të një shumice prej dy të tretave të anëtarëve në detyrë, duke bërë të mundur krijimin e një përvoje juridike të posaçme në fushën e gjykimit kushtetues. Kjo përvojë e përftuar nga Gjykata, duke qenë se ka një ndikim të drejtpërdrejtë në cilësinë e vendimmarrjes së saj, konsiderohet një vlerë e mbrojtur nga Kushtetuta. 2. Gjetja dhe zbatimi i një mekanizmi të përshtatshëm, për të respektuar nenin 125/3 të Kushtetutës, është kompetencë e ligjvënësit kushtetues. Ky vendim është përfundimtar, i formës së prerë dhe hyn në fuqi ditën e botimit në Fletoren Zyrtare”, thuhet më tej në vendimin e Kushtetueses.



Interpretimi i nenit 125
Sipas kërkesës së PD, Gjykata Kushtuese ka interpretuar edhe nenin 125 të Kushtetutës, nen i cili flet për organizimin e kësaj gjykate. “Interpretimin e nenit 125 të Kushtetutës si vijon: Neni 125 i Kushtetutës sanksionon dy parime të rëndësishme për garantimin e pavarësisë së Gjykatës Kushtetuese: parimi i qëndrueshmërisë në përbërjen e Gjykatës dhe parimi i garantimit të kohëzgjatjes së mandatit të gjyqtarit kushtetues. Interpretimin e nenit 125/2 të Kushtetutës si vijon: Gjatë ushtrimit të kompetencave kushtetuese për emërimin e gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese, Presidenti i Republikës dhe Kuvendi i Republikës së Shqipërisë janë interpretuesit e parë të normës kushtetuese prandaj, bazuar në parimin e luajalitetit kushtetues, duhet të bashkëpunojnë për përcaktimin e kritereve ligjore në përputhje me kërkesën kushtetuese për kualifikim të lartë, për të siguruar një përbërje cilësore të kësaj Gjykate”, thuhet në vendim.

Nenet për interpretim
Neni 125
1. Gjykata Kushtetuese përbëhet nga 9 anëtarë të cilët emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.
2. Gjyqtaret emërohen për 9 vjet pa të drejtë riemërimi nga radhët e juristëve me kualifikim të lartë dhe me përvojë pune jo me pak se 15 vjet në profesion.
3. Përbërja e Gjykatës Kushtetuese përtërihet çdo tre vjet në një të treten e saj sipas procedurës së caktuar me ligj.
Neni 1361. Anëtarët e Gjykatës së Lartë emërohen nga Presidenti i Republikës me pëlqimin e Kuvendit.
5. Gjyqtarë mund të jenë vetëm shtetasit me arsim të lartë juridik. Kushtet dhe procedura e zgjedhjes caktohen me ligj.

Situata e krijuar në Kushtetuese
Kushtetuta parashikon që kur anëtarit të Gjykatës Kushtetuese i mbaron mandati, ky i fundit duhet të zëvendësohet sipas procedurave përkatëse. Ndërkoha ligji për organizimin dhe funksionim e Gjykatës Kushtetuese parashikon që Gjykata Kushtetues nuk mund të ripërtërihet më shumë se me 1/3 brenda një periudhe kohore prej 3 vitesh. Në rastin konkret Kushtetuesja duhet të bëjë një rotacion me 2/3, pasi 6 nga 9 anëtarë, ishin pa mandat. Tre anëtarë u zëvendësuan disa muaj më parë. Ndërkohë, në kushtet kur kreu i shtetit dekretoi edhe tre kandidatë të tjerë si anëtarë të Gjykatës Kushtetuese, demokratët e pezulluan procesin e shqyrtimit të tyre, duke i kërkuar Kushtetueses të vendosë për këtë përplasje ligjesh. Pra Kushtetuesja duhet të vendosë për zgjatjen e mandatit të anëtarëve të saj. Vetë Kuvendi inkurajoi Kushtetuesen të zgjasë mandatin e anëtarëve të saj dhe të pezullojë për tre vitet kandidatët e rinj të dekretuar nga kreu i shtetit. I gjithë qëllimi i demokratëve është ngrirja e këtij procesi për tre vite më radhë, pasi nuk i ka numrat e duhur për të vendosur për fatin e dekreteve. Pyetjet e anëtarëve të Gjykatës Kushtetuese drejtuar deputetit Gumi dhe përfaqësuesit të Kuvendit janë përqendruar në faktin nëse ky është një boshllëk që ka nevojë për interpretim nga gjykata apo është një çështje që mund të zgjidhet me amendimin e ligjeve organike.

Kushtetuesja interpreton nenin 125, pika 3 të Kushtetutës
Kërkuesit kanë kërkuar, gjithashtu, interpretimin e nenit 125/3 të Kushtetutës, sipas të cilit “Përbërja e Gjykatës Kushtetuese përtërihet çdo tre vjet në një të tretën e saj sipas procedurës së caktuar me ligj. Gjykata thekson se çdo dispozitë e Kushtetutës duhet të interpretohet në mënyrë që të jetë e pajtueshme me parimet themelore kushtetuese. “Me qëllim që të përcaktohet nëse një organ është “i pavarur”, Gjykata çmon se, ndër të tjera, duhet konsideruar mënyra e emërimit të anëtarëve të tij, si dhe kohëzgjatja e funksionit të tyre (shih vendimin nr.20, datë 09.07.2009 të Gjykatës Kushtetuese). Garancia e kohëzgjatjes dhe paprekshmërisë së mandatit e mbron gjyqtarin nga ndikimet e forcave politike që mund të vijnë në pushtet. Vetëm një gjykatë e pavarur, të cilës i garantohet paprekshmëria e mandatit të anëtarëve të saj, mund të konsiderohet si një gjykatë që administron drejtësinë kushtetuese, në përputhje me parimet kushtetuese. Edhe pse mandati i gjyqtarit kushtetues ka kuptimin e një mandati të dhënë (jo të fituar nëpërmjet votës së zgjedhësve aktivë), parimi i pavarësisë nënkupton, gjithashtu, se gjyqtari, në momentin e emërimit, duhet të dijë kohëzgjatjen e këtij mandati, bazuar në rregullimet ligjore përkatëse dhe kjo kohëzgjatje nuk mund të lihet në diskrecion të organeve që e kanë emëruar/zgjedhur atë”, thuhet në vendim. Sipas saj, rregullimi kushtetues i nenit 125/3 të Kushtetutës përbën një parim organizativ, i cili bazohet pikërisht në veçoritë specifike të procesit kushtetues që, përveç njohurive të gjyqtarëve, kërkon dhe përvojën e duhur. “Ky rregullim ka për qëllim ruajtjen në përbërje të Gjykatës të një shumice prej dy të tretave të anëtarëve me stazh në detyrë, çka bën të mundur krijimin e një përvoje juridike të posaçme dhe të specializuar në gjykimin kushtetues, e cila nuk mund të përftohet askund tjetër. Kjo bazë njohurish tekniko-juridike në fushën e gjykimit kushtetues, duke qenë se ka një ndikim të drejtpërdrejtë në cilësinë e vendimmarrjes, konsiderohet nga Gjykata si një vlerë e mbrojtur nga Kushtetuta”, thuhet në vendim.

Kushtetuesja: Kuvendi të zgjidhë boshllëkun
Të zënë ngushtë nga një kërkesë, e cila do të vërë në pah moralin dhe profesionalizimin e tyre, Kushtetuesja e ka kërkuar nga Kuvendi që ta zgjidhë vetë këtë përplasje, duke hartuar një ligj të ri organik për funksionimin dhe organizimin e kësaj gjykate. Por një gjë e tillë do të ishte e pamundur, pasi ligji organik kërkon edhe konsensusin e opozitës, gjë e cila do të ishte e pamundur. Opozita e ka kushtëzuar konsensusin e saj me transparencën e zgjedhjeve të qershorit. Në këto kushtet Gumi ka nënvizuar se situata politike nuk është shumë premtuese për kalimin e ligjeve që kërkojnë 3/5. Kjo do të thotë se Kushtetuesja përfundimisht duhet të vendosë vetë për mandatin e anëtarëve të saj. Në këtë situatë, mazhoranca dhe Kushtetuesja kanë një interes të përbashkët, njëra për të shpëtuar nga një përçarje të mundshme gjatë miratimit të dekreteve dhe tjetra për të zgjatuar mandatin e anëtarëve të saj.


SOT