Sondazhi i IDRA dhe USAID, 92 për qind e shqiptarëve: Korrupsioni i kudondodhur

Nga Ejona Bajrami

92 për qind e shqiptarëve besojnë se korrupsioni është një fenomen i përhapur. Në këtë përfundim del një sondazh i përgatitur nga Instituti për Kërkime dhe Alternativa Zhvillimi (IDRA), me mbështetjen e USAID. Duke intervistuar jo vetëm publikun, por dhe punonjësit e administratës, sondazhi nxjerr në pah se 57 për qind e shqiptarëve mendojnë se korrupsioni është shumë i përhapur dhe 34 për qind mendojnë se është deri diku i përhapur. Ky perceptim nuk ka ndryshuar që nga 2005 (95,3% në 2005 dhe 94% në 2006). Por, edhe vetë punonjësit e sektorit publik mendojnë se korrupsioni është një fenomen i zakonshëm midis tyre. Afërsisht 83% e kampionit të punonjësve publikë thanë se ky është një fenomen “Shumë i përhapur” ose “Deri diku i përhapur”. Ky opinion mbetet i njëjtë me atë të 2006.
Vetëm 13,3% e publikut të gjerë mendojnë se korrupsioni ndërmjet zyrtarëve publikë është pakësuar gjatë vitit të kaluar. Pothuajse gjysma e të intervistuarve mendojnë se korrupsioni në fakt është rritur (47,2%), shifër kjo 13% më e lartë se në sondazhin e 2006.
Opinionet e punonjësve të sektorit publik mbi prirjen e korrupsionit nga viti i kaluar janë më pozitive se ato të publikut të gjerë. Në kampionin e 2008, vetëm 21,6% e tyre thanë se korrupsioni është rritur. Sidoqoftë, 52,4% e tyre thanë se korrupsioni ka mbetur në të njëjtat nivele si vitin e kaluar.
Në prezantimin zyrtar të këtij sondazhi u theksua se toleranca e gabimit për kampionin e publikut të gjerë është ± 2,8% dhe për kampionin e sektorit publik është ±4%, të dy me një interval besueshmërie prej 95%.
Në këtë sondazh janë pyetur 1200 persona nga publiku i gjerë dhe 600 punonjës të sektorit publik.


Sondazhi, përpara ngjarjes së Gërdecit


Sondazhi është kryer përpara ngjarjes së Gërdecit. Hartuesit e tij janë kujdesur që ta theksojnë një gjë të tillë dhe në prezantim. “Ky sondazh është kryer përpara shpërthimit të datës 15 mars 2008, në Gërdec. Çfarëdolloj ndikimi, që debati politik dhe trajtimi nga media i kësaj ngjarjeje, mund të kenë pasur mbi opinionin publik, nuk reflektohet në rezultatet e këtij sondazhi”, - theksojnë ata. Ngjarja e Gërdecit duket se ka rritur akoma më shumë perceptimin e njerëzve për korrupsionin e qeverisë.


Doganierët, mjekët dhe ministrat, më të korruptuarit


Renditja e institucioneve/grupeve bazuar në perceptimin e korrupsionit në sondazhin e publikut të gjerë 2008 është e ngjashme me atë të sondazheve 2006 dhe 2005. Pjesa më e madhe e institucioneve vazhdojnë të shihen si të korruptuara, me më shumë se 50 pikë në shkallën 0 - 100, ku 0 është “Shumë i ndershëm” dhe 100 është “Shumë i korruptuar”.
Drejtuesit fetarë, ushtarakët, media, presidenti, mësuesit dhe drejtuesit e OJF-ve shihen si më të ndershmit. Doganierët, mjekët, tatimorët dhe ministrat shihen si më të korruptuarit.
Korrupsioni në institucionet e analizuara perceptohet i lartë, madje edhe nga punonjësit e sektorit publik.


Përkeqësohet perceptimi për ministrat dhe deputetët


Shumica e institucioneve nuk paraqesin ndryshim në perceptimin e publikut për korrupsionin krahasuar me 2006. Ndërsa presidenti vazhdon të konsiderohet i ndershëm nga qytetarët, (36,7 pikë në shkallën 0-100), rezultati për 2008 tregon një përkeqësim prej 15 pikësh nga viti 2006 dhe 8 pikë më shumë nga viti 2005.
Perceptimi për median tregon një përmirësim prej 6 pikësh krahasuar me 2006 (nga 42 pikë në vitin 2006 në 35,5 pikë në 2008). Media pra shihet si më e ndershme krahasuar me sondazhin e mëparshëm.
Perceptimi për ministrat dhe deputetët është përkeqësuar krahasuar me sondazhin e vitit 2006. Ministrat janë vlerësuar me pothuajse 78 pikë në këtë shkallë, 7 pikë më shumë sesa në sondazhin 2006. Deputetët janë vlerësuar me 78 pikë, 5 pikë më shumë se në 2006.


Rritet me 20 për qind numri i të djathtëve të zhgënjyer


Perceptimi i korrupsionit duket të jetë shumë i lidhur me prirjet politike të të intervistuarve. Ndërkohë që 61% e të intervistuarve me prirje të majta thonë se korrupsioni ndërmjet zyrtarëve publikë është rritur gjatë vitit të fundit, vetëm 38,5% e të intervistuarve me prirje të djathta mendojnë të njëjtën gjë. Në të njëjtën linjë, vetëm 6,3% e të intervistuarve me prirje të majta mendojnë se korrupsioni është ulur krahasuar me 27,4% të të intervistuarve me prirje të djathta që mendojnë të njëjtën gjë.
Në sondazhin 2008, të intervistuarit “me prirje politike të djathta” që mendojnë se korrupsioni është “rritur” gjatë vitit të fundit janë 20% më shumë krahasuar me sondazhin e 2006.


69 për qind pranojnë se kanë dhënë ryshfet për shërbimin mjekësor


“Dhënia e ryshfetit për marrjen e trajtimit mjekësor” është raportuar nga 69% e të intervistuarve që iu janë drejtuar spitaleve dhe klinikave publike gjatë vitit të fundit (58% e të intervistuarve deklaruan që kanë vizituar spitalet/ klinikat publike). Ky rezultat konfirmon se sektori i shëndetësisë mbetet një nga sektorët më të korruptuar në vend pa ndonjë përparim të bërë gjatë viteve të fundit.
Vetëm 10% e të intervistuarve thonë se iu është kërkuar nga policët të paguajnë ryshfet. Megjithatë, 27,3% thonë se kanë parë dikë t’i japë ryshfet një polici. 11% e të intervistuarve thonë se iu është kërkuar të paguajnë një ryshfet nga një zyrtar publik gjatë vitit të kaluar, ndërsa gati 15% deklarojnë që kanë parë dikë t’i japë një ryshfet një zyrtari publik.
Në dy fusha rezultatet tregojnë përkeqësim:
- “Ryshfetet e dhëna për të nxjerrë dokumente zyrtare”, në 2008 është përmendur nga 25,7% e të intervistuarve, 6% më shumë se në 2006.
- “Ryshfet për të marrë trajtim mjekësor” në 2008 është raportuar nga 7% më shumë të intervistuar se në 2006.


Media, luftëtarja më e madhe ndaj korrupsionit


Perceptimi publik për kontributin e institucioneve në luftën kundër korrupsionit ka ndryshuar shumë pak nga 2006. Media vazhdon të shihet si luftëtarja më e madhe duke mbajtur vendin e parë (63,3 pikë në një shkallë nga 0 tek 100, ku 0 është “Nuk ndihmon aspak” dhe 100 është “Ndihmon shumë”), me një diferencë të konsiderueshme nga të tjerët. Të gjitha institucionet e tjera vlerësohen me më pak se 50 pikë në shkallën e vlerësimit, që do të thotë se përgjithësisht shihen nga publiku si institucione që nuk ndihmojnë në luftën kundër korrupsionit.


Transparenca, qeveria dhe parlamenti tregojnë përkeqësim


Qeveria dhe parlamenti tregojnë një përkeqësim të perceptimit publik për sa i përket transparencës nga viti 2005 në 2008. Nga 45 pikë në 2005, qeveria ka rënë në 39 pikë në 2008. Gjithashtu, edhe parlamenti ka rënë me 6 pikë, nga 41 pikë në 2005 në 35 pikë në vitin 2008. Perceptimet mbi transparencën e institucioneve nuk tregojnë ndonjë përmirësim edhe ndërmjet punonjësve të sektorit publik.
Besimi i qytetarëve tek institucionet vazhdon të mbetet i ulët. Me përjashtim të ushtrisë, drejtuesve fetarë dhe policisë, të gjitha institucionet e tjera janë vlerësuar me më pak se 50 pikë në shkallën nga 0 në 100, ku 0 është “Aspak besim” dhe 100 është “Shumë besim”.


Ekonomia, shqetësimi numër një, problem në rritje inflacioni dhe çmimet e larta


Ekonomia është shqetësimi numër një i qytetarëve në sondazhin 2008. Papunësia, problemet ekonomike, varfëria dhe inflacioni së bashku janë identifikuar nga 83,1% e të intervistuarve si problemet kryesore, me të cilat përballet sot Shqipëria. Problemet të renditura për nga rëndësia e tyre sipas perceptimit të qytetarëve janë papunësia (32% e të intervistuarve), pasuar menjëherë nga problemet ekonomike (31,9% e të intervistuarve). Gjatë periudhës që u realizua puna në terren për sondazhet 2005 dhe 2006, Shqipëria po kalonte një krizë energjitike me ndërprerje të përditshme të energjisë. Në ato kushte, energjia elektrike u cilësua problemi numër një në 2005 (35,6%) dhe problemi i dytë në 2006 (22,8%). Në muajt e parë të 2008, Shqipëria nuk ka pasur krizë energjitike, një faktor që mund të jetë shkaku për zbritjen e energjisë elekrike më poshtë në renditje, me vetëm 2,6% të të intervistuarve që e përmendin si problem. Punonjësit e sektorit publik janë në një mendje me publikun e gjerë për sa i përket prioritetit të çështjeve ekonomike me 34,2 % prej tyre që përmendin problemet ekonomike si shqetësimin e parë, pasuar nga papunësia me pothuajse 20% të përgjigjeve. Këtë vit është për t’u cilësuar se “Inflacioni/Çmimet e larta” është përmendur si një nga problemet më të rëndësishme, me të cilat po përballet Shqipëria. Pothuajse 8% e të intervistuarve në kampionin e publikut të gjerë dhe 11,1% e të intervistuarve në kampionin e sektorit publik e kanë konsideruar atë si një problem kryesor në vend.


60 për qind e shqiptarëve: Situata ekonomike, shumë e keqe


Pjesa më e madhe e shqiptarëve në sondazhin 2008 (60,4%) e vlerësoi situatën e përgjithshme ekonomike të vendit si “E keqe ose shumë e keqe”. Ky numër është pothuajse 13% më i lartë se në sondazhin 2006 (47,8%). Të pyetur për krahasimin e situatës ekonomike me një vit më parë, 54% e të intervistuarve thanë se gjendja këtë vit është më e keqe. Kjo shifër është më shumë se dyfishi i asaj të sondazhit 2006, ku vetëm 24% e të intervistuarve mendonte se gjendja ekonomike ishte më e keqe se një vit më parë. Vlerësimi i situatës së përgjithshme ekonomike nga punonjësit e sektorit publik nuk është aq i ashpër sa ai i publikut të gjerë. Por, përgjigjet e tyre pasqyrojnë shqetësim edhe për atë segment të popullsisë që është i punësuar dhe relativisht i siguruar financiarisht.


Qytetarët, pesimistë në lidhje me të ardhmen ekonomike


Perceptimi se situata ekonomike po përkeqësohet, konfirmohet nga përgjigjet e njerëzve rreth gjendjes personale ekonomike. Një e treta (33%) e shqiptarëve thonë se gjendja e tyre ekonomike është më e keqe se një vit më parë, një rritje prej 19% nga sondazhi 2006. Qytetarët po bëhen më pesimistë në lidhje me të ardhmen ekonomike. Pothuajse 28% e publikut të gjerë mendojnë se situata ekonomike e vendit do të përkeqësohet vitin e ardhshëm, 16% më shumë se në sondazhin 2006.
Tema