Kinematë e Tiranës viktimë e "kazmës" dhe braktisjes së bashkisë


Në muajt e verës, në vende të tjera të botës, zhvillohen dendur veprimtari kulturore, që veç të tjerash, kanë për qëllim edukimin dhe argëtimin. Në Tiranë qytetarët bëjnë të njëjtën rutinë, çdo pasdite e njëjta pije në të njëjtin lokal, nuk ka as shfaqje cirku nëpër sheshe, as koncerte nga këngëtarë, as organizime të tjera relaksuese. Kryeqyteti shqiptar me afro gati 1 milion banorë aktualisht ka vetëm dy kinema private, që shfaqin filma në këto ditë të nxehta vere, pasi emra që dikur ishin bërë të zakonshëm për banorët e Tiranës si: kinema “17 Nëntori”, “Ali Demi”, “Partizani” etj, që kanë qenë emra të njohur,prej shumë vjetësh askush nuk i ka përdorur për të shkuar atje e për të parë një film. Nga kinematë e sipërpërmendura nuk ka mbetur asgjë tjetër veç emrave të tyre, që përdoren thjesht si zona të caktuara, për të lokalizuar një zonë diku në kryeqytet. Dyert e këtyre kinemave kanë vite që nuk janë hapur për banorët e Tiranës, duke bërë që sallat e tyre të ngelen në kujtesën e banorëve, të cilët i kujtojnë me nostalgji. Lumturie Çela tregon se ka vite që nuk shkon në kinema, megjithëse sot janë dy kinema private që janë në kryeqytet, ajo pohon se këto dy kinema nuk i plotësojnë nevojat e banorëve të Tiranës, të cilët janë të detyruar që të mbeten në rutinën e përditshme nëpër lokale. “Më parë kishte më shumë mundësi ku të kaloje kohën e lirë. Mbaj mend që ishim një kolektiv dhe shumë shpesh shkonim në kinema, të cilat sot fatkeqësisht janë zhdukur. Na ngelet që të shkojmë tek rutina e përditshme, që janë lokalet. Atje e vetmja “kënaqësi” është zhurma dhe asgjë tjetër, por dhe një bisedë pa rëndësi mes miqsh. Më vjen keq që sot nuk ka kinema dhe janë vetëm dy private, të cilat nuk i plotësojnë kërkesat e qytetarëve. Në shumë vende të botës bëhet më tepër për kinematë, ndërsa tek ne pothuajse është harruar kjo traditë”, pohon ajo. Për më tepër, Bashkia e Tiranës ka çdo vit fonde disa milionëshe për të organizuar aktivitete kulturore në data të caktuara, por sidomos në verë. Por, edhe kur janë organizuar, e vetmja prurje e Bashkisë së Tiranës kanë qenë disa aktivitete rutinë që nuk kanë pasur risi në zhvillimet e tyre, duke bërë që të shtohet dhe më tepër “etja” e metropolitanëve për filmat në kinema. Mes mungesë së aktiviteteve kulturore, nga ky institucion mësohet një lajm i mirë, i cili ka të bëjë me kinemanë në Laprakë. Kjo kinema ka filluar që të ristrukturohet falë një projekti italian, që do ta kthejë sërish në shërbim të kërkesave të banorëve. Ndërkaq që shumë kinema janë mbyllur, dy prej tyre kinema “Agimi” dhe “Dajti” funksionojnë më shumë për aktivitete të tjera, se sa për shfaqjen e filmave. Sot kinemaja shqiptare përjeton një periudhë të vështirë tranzicioni e përshtatjeje me ekonominë e tregut. Përveç rënies së prodhimit në sasi, edhe rrjeti i sallave të kinemave ka zbritur ndjeshëm, dhe vetëm kohët e fundit janë bërë dhe po bëhen përpjekje për ngritje sallash të reja bashkëkohore si kinemaja “Millenium” dhe “Imperial” në Tiranë, të cilat këto kohë kanë hapur sallat e tyre dhe në qytete të tjera të Shqipërisë. Megjithëse po bëhen përpjekje nga nisma private, e kundërta po ndodh me strukturat shtetërore, të cilat nuk kanë bërë asnjë përpjekje në këtë drejtim, duke bërë që kinemaja sot të shikohet si nostalgjia e viteve të dikurshme. Duke parë zhvillimet e fundit në kinematë shqiptare, mund të thuhet se kinemaja shqiptare sot ndodhet midis nostalgjisë së një kinemaje kombëtare, të lindur e zhvilluar në kushte të caktuara, por ende në ndërtim e sipër. Por ndërsa zyrtarët apo titullarë të ndryshëm flasin se po bëjnë përpjeke në këtë drejtim, banorët duhet të kënaqen vetëm me kujtimet e dikurshme. Vetëm ndonjë ekspozitë apo ndonjë aktivitet që nuk ofron shumë për publikun, dhe kjo është “jeta kulturore”, ku është katandisur kryeqyteti i afro 1 milion banorëve Tirana, duke mos harruar se e njëjta gjë ndodh dhe në qytete të tjera të vendit.

Tradita e kinemave
Në fund të viteve ‘80 në Shqipëri kishte 450 salla kinemaje, si dhe kinema lëvizëse. Por baza industriale e teknike në këtë periudhë erdhi duke u vjetruar. Në vitet ‘90, me ndryshimin e sistemit shoqëror, u bënë reforma të thella. Kinostudioja e dikurshme u nda në disa studio, dhe filmat tani prodhohen kryesisht nga shtëpi filmike private (kryesisht regjisorë të kinostudios së mëparshme) në bashkëpunim me Qendrën Kombëtare të Kinematografisë (QKK), të ngritur në mesin e viteve ’90, dhe me producentë të huaj. QKK është qendër e re e administrimit të filmit në Shqipëri, që ka dhënë tashmë rezultatet e para, aktualisht prodhimi kinematografik kryhet në bazë të Ligjit për Kinematografinë, mjaft i diskutuar nga kineastët.
SOT