Ligji “Për spiunët”, lihen jashtë bashkëpunëtorët e fshehtë të Sigurimit

Nga Armand Maho

Bashkëpunëtorët e fshehtë të Sigurimit të Shtetit duket se nuk do të përfshihen në ligjin “Për spiunët”, që pritet të diskutohet në Komisionin e Ligjeve dhe më pas t’i dërgohet Kuvendit. Me gjithë amendimet që i janë bërë ligjit, sërish në draft janë anashkaluar bashkëpunëtorët e fshehtë të Sigurimit të Shtetit dhe në përgjithësi drafti përjashton nga funksionet drejtuese vetëm ata funksionarë të lartë të shtetit apo punonjës, të cilët ishin të deklaruar në këto funksione. Projektligji për spiunët po shkon drejt konturimit dhe mundësitë më të mëdha për përbërjen e komisionit që do të merret me shqyrtimin e dosjeve janë që të jetë varianti i parë, i propozuar nga mazhoranca. Pra, dy kandidatura të propozuara nga mazhoranca, dy nga opozita dhe një me konsensus. Megjithëse tashmë drafti po merr konturet e para të projektligjit, sërish anëtarët e komisionit e kanë të vështirë të mblidhen për ta diskutuar atë nen për nen. Ndërkohë, në draft janë futur dhe amendimet e deputetit Fatos Hoxha.


Përjashtimi i spiunëve


Neni 3 i projektligjit që pritet t’i shkojë për diskutim komisionit, sqaron dhe kush nuk duhet të bëjë pjesë në postet drejtuese të administratës shtetërore. Pra, janë futur aty dhe bashkëpunëtorët e agjenturave të huaja, por në asnjë rast nuk janë futur bashkëpunëtorët e fshehtë të ish-Sigurimit të Shtetit. Neni 3 është propozuar nga ana e Partisë Demokratike dhe nuk është sqaruar ende se, përse këta persona që dyshohen se kanë qenë “spiunë” të Sigurimit të Shtetit, duhet të vazhdojnë të mbajnë poste të larta. Nga amendimi i Fatos Hoxhës, është futur vetëm një paragraf, i cili përjashton nga funksionet vetëm rekrutuesit, por në asnjë rast “rekrutët” dhe sidomos ata të devotshmit që administrata shqiptare duhet të vazhdojë t’i ketë në gjirin e saj.


Të metat


Pra, është pak të thuhet se kemi të bëjmë me një ligj gjysmak. Nuk dihet ende se kush ka qenë i interesuar që në këtë nen të mos përfshihen bashkëpunëtorët e fshehtë të Sigurimit të Shtetit. Duhej të ishte një paragraf që parashikonte se cilët nga bashkëpunëtorët duhet të përjashtohen nga jeta dhe administrata publike e vendit. Pra, të përfshihet mendimi që ata që kanë qenë të detyruar dhe nuk kanë bashkëpunuar me Sigurimin të vazhdojnë jetën publike, por ama kurrsesi nuk mund të vazhdojnë jetën publike ata, të cilët me dëshmitë e tyre janë bërë iniciuesit e kalvarit të vuajtjeve për mijëra persona. Nga ana tjetër, ligji përcakton që verifikimi i pastërtisë së figurës bëhet me kërkesë të titullarit të institucionit, gjë e cila do të shkaktonte amulli dhe lë shteg për abuzime me këtë ligj. Ta lësh në dorë të titullarit procesin e verifikimit të pastërtisë së figurës, atëherë do të thotë që as më shumë e as më pak, po t’i japësh mundësinë personave të ndryshëm ta përdorin këtë ligj për presion.



Neni 3
Papajtueshmëria e funksioneve


Pastërtia e figurës morale të funksionarit, të përcaktuar në Nenin 3 të këtij ligji, është e papajtueshme me mbajtjen prej tij gjatë periudhës 29 nëntor 1944 deri më 31 mars 1991 të një prej detyrave të mëposhtme:

1. Anëtar ose kandidat i Byrosë Politike, anëtar ose kandidat i Komitetit Qendror të PPSH, sekretar i parë ose i dytë i komitetit të partisë së rrethit, kryetar ose zv. kryetar i komitetit ekzekutiv të rrethit, me përjashtim të rasteve kur është larguar vetë nga detyra në mënyrë publike;
2. Anëtar qeverie, anëtar i Këshillit Presidencial, kryetar dhe anëtar i Gjykatës së Lartë, Prokuror i Përgjithshëm dhe zëvendës të tij, para zgjedhjeve të 31 marsit 1991;
3. Zv. Ministër i Punëve të Brendshme, oficer madhor apo funksionar drejtues i organeve të Sigurimit të Shtetit, si dhe kryetar dege; drejtor apo zv-ministër dhe ministër i organeve të Punëve të Brendshme. Punonjësit e Sigurimit të Shtetit, të periudhës 19 nëntor 1944 deri në 11 dhjetor të vitit 1990 apo të organeve të Punëve të Brendshme, të cilët kanë rekrutuar drejtpërdrejt dhe/ose kanë drejtuar bashkëpunëtorët e organeve të Sigurimit të Shtetit;
4. Bashkëpunëtor si dhe agjent në shërbim të shërbimeve të huaja apo të organeve analoge;
5. I dënuar me vendim të formës së prerë për krime kundër njerëzimit, për shpifje apo dëshmi të rreme në procese politike speciale;
6. Anëtar i Komisionit Qendror të Dëbim-Internimeve;
7. Hetues në organet e Sigurimit të Shtetit, si dhe prokuror, gjyqtar apo ndihmësgjyqtar në procese politike speciale;
8. Denoncues apo dëshmitar rëndues në proceset politike.
9. Kandidat për deputet, kryetar bashkie, kryetar komune dhe kryetar i këshillave të qarkut. Subjektet e përcaktuara në fjalinë e parë të kësaj shkronje, i nënshtrohen verifikimit të përgjithshëm, sipas procedurës së caktuar në nenin 18 të këtij ligji.



Neni 4

Pastërtia e figurës morale të zyrtarit të përcaktuar në nenin 3 të këtij ligji është e papajtueshme me mbajtjen prej tij gjatë periudhës 29 nëntor 1944 deri në 11 dhjetor 1990 të një prej detyrave apo cilësive të mëposhtme:
a) Anëtar apo kandidat i Byrosë Politike të Partisë së Punës, me përjashtim të rasteve kur ka vepruar kundër vijës zyrtare apo është larguar vetë nga detyra në mënyrë publike;
b) anëtar qeverie, anëtar i Këshillit Presidencial, kryetar i Gjykatës së Lartë, Prokuror i Përgjithshëm, përpara zgjedhjeve të 31 marsit 1991, me përjashtim të rasteve kur ka vepruar kundër vijës zyrtare ose është larguar vetë në mënyrë publike;
c) Oficer madhor apo funksionar drejtues i organeve të Sigurimit te Shtetit, si kryetar dege, drejtor apo zv-ministër dhe ministër i organeve të Punëve të Brendshme.
Punonjësit e Sigurimit të Shtetit, të periudhës 19 nëntor 1944 deri në 11 dhjetor të vitit 1990 apo të organeve të Punëve të Brendshme, të cilët kanë rekrutuar drejtpërdrejtë dhe/ose kanë drejtuar bashkëpunëtorët e organeve të Sigurimit të Shtetit;
d) i dënuar me vendim penal të formës së prerë për krime kundër njerëzimit, për shpifje apo dëshmi të rreme ne procese politike (edhe pas vitit 1991);
dh) Anëtar Komisionit Qendror të Dëbim-Internimeve;
e) Hetues, prokuror, gjyqtar a ndihmësgjyqtar në procese politike speciale.



Neni 5
Përbërja e Komisionit
Varianti i parë
Komisioni i Verifikimit të Figurave përbëhet nga pesë anëtarë, shtetas shqiptarë, me integritet të lartë moral, të cilët zgjidhen në detyre nga Kuvendi si vijon:
a) 2 anëtarë zgjidhen me propozim të shumicës parlamentare;
b) 2 anëtarë zgjidhen me propozim të opozitës parlamentare;
c) 1 anëtar me konsensus midis shumicës dhe opozitës parlamentare .


Varianti i dytë
Komisioni i Verifikimi të Figurave përbëhet nga pesë anëtarë, shtetas shqiptarë, me integritet të lartë moral, të cilët zgjidhen në detyre nga Kuvendi si vijon:
a) 1 anëtar, përfaqësues i Ministrisë së Drejtësisë;
b) 1 anëtar, përfaqësues i Ministrisë së Brendshme;
c) 1 anëtar, përfaqësues i SHISH
ç) 1 anëtar, i propozuar nga shumica parlamentare
d) 1 anëtar, i propozuar nga opozita parlamentare



Neni 12
Komisioni vihet në lëvizje dhe nis procedurën e verifikimit të zyrtarëve dhe funksionarëve:
a) me kërkesë me shkrim të titullarit të institucionit apo organit të emërtesës së tij për zyrtarin apo funksionarin publik, si dhe për kandidatë që rekrutohen zgjidhen apo emërohen;
b) kryesisht, për të gjithë subjektet e përcaktuara në nenin 3, të këtij ligji;
c) individët, të cilët, për shkak të funksionit, postit, profesionit apo veprimtarisë që ushtrojnë janë persona publike kanë të drejtë të kërkojnë nga komisioni verifikimin e figurës së tyre edhe në rastet kur nuk përfshihen në procedurë verifikimi.



Neni 17
Pasojat e vendimit
Eprori i institucionit apo organi i emërtesës së tij, menjëherë pas marrjes së vendimit të komisionit:
a) kur zyrtari është i përfshirë, depoziton një kopje të vendimit në dosjen individuale të personelit;
b) kur zyrtari është i përfshirë, depoziton një kopje të vendimit në dosjen individual të personelit dhe cakton brenda 3 ditësh, një seancë të mbyllur për t’u informuar për qëndrimin që do të ndjekë zyrtari në vijim.
Kur zyrtari deklaron se depoziton dorëheqjen e menjëhershme nga detyra, ai arkivon kopjen e vendimit të komisionit si dokument i klasifikuar.
Kur zyrtari deklaron se refuzon dorëheqjen vullnetare eprori i institucionit, arkivon kopjen e vendimit të komisionit dhe brenda 10 ditësh: përfundon marrëdhëniet e punës me zyrtarin, për shkak të padenjësisë së figurës së tij



Neni 18
Verifikimi i deputetëve dhe të zgjedhurve lokalë
Për kandidatët për deputetë, kryetarë komune/bashkie ose kryetar i këshillit të qarkut, subjektet elektorale i kërkojnë komisionit, me shkrim verifikimin e pastërtisë së figurës së kandidatëve përpara depozitimit të dokumentacionit të tyre në komisionet zgjedhore. Verifikimi bëhet brenda 10 ditëve kalendarike nga depozitimi i kërkesës
Kur sipas një vendimi të formës së prerë, vërtetohet se deputetët, kryetarët e komunave/bashkive dhe kryetarët e këshillave të qarkut në detyrë përpara hyrjes në fuqi të këtij ligji, kanë figurë të papajtueshme në kuptim të këtij ligji, pushojnë së ushtruari mandatin e tyre. Zgjedhja e funksionarëve zëvendësues për kohën e mbetur të mandatit bëhet në me dispozitat ligjore përkatëse në fuqi.
Tema