Agron TUFA
Panairi i Librit shqip 2011, i shndërruar tashmë në traditë të përvitshme nga Shoqata e Botuesve shqiptarë, përkundër kritikave që e shoqëruan para, gjatë dhe pas mbylljes, qe një ndër organizimet më profesionale të deritashme, së paku nga ana formale, me standardet tona. Stendat e shtëpive botuese, të cilat brenda hapësirave të tyre qenë munduar të reklamojnë produktin e tyre, u munduan të sjellin performancën më të mirë të mundshme të risive botuese dhe autorëve shqiptarë e të huaj. Me aq sa dhanë krijohej një tablo panoramike e botimeve shqipe në hapësirat shqipfolëse.

Kritikat e ndonjë të zeherosuri nuk kanë ndonjë bazë të vërtetë dhe në përgjithësi, pjesa dërrmuese e kritikave s’kanë të bëjnë me natyrën e aktivitetit dhe as nuk u duhen adresuar botuesve, për shkak se janë mangësi të vjetra e të akumuluara të procesit dhe mungesës së filtrave të përpunimit të mendimit mbi librin, të infrastrukturës promovuese, periodikëve letrarë etj, etj. Në një panair promovues nuk mund të zgjidhen çështjet e keqfunksionimit të librit e të vlerave, ndaj natyra e tyre duhet kërkuar gjetkë.

E kanë thënë tashmë edhe vëzhgues e analistë të ndryshëm në media, se e veçanta e këtij Panairi ishte eklipsimi i plotë i vlerave artistike e shkencore nga botimet e shndërruara në sensacione të nxehta falë medias. Pikërisht stina gjithë konvulse epileptike e politikës shqiptarë u zhvendos nga institucionet e politikëbërjes në hapësirën e festës së librit. Dhe pikërisht prej dyndjes së këtij xhinsi epsharak e fjalëshumë Panairi i ngjau realitetit të asaj idiomës së njohur "fshati në festë". Por fshati, sado të festojë me rrokopujën e naivitetin e vet është jashtë çdo dyshimi shumë herë më fisnik se epshëria grabitqare e populizmit të kompleksuar politik.

Kryqëzatat servile të medias të mbarsura me mercenarizmin e lyrshëm karakteristik, nuk lanë të dëgjohej tjetër zë, pos tollumbaceve të tyre të stërfryra. Turrmat trushplara prej berihajit të ekranëve, duke dashtë të justifikojnë alibinë se janë dhe ata lexues të zellshëm, i mbushën torbat me “byrekun me hithra” të tirazheve me politikë, lloqe, thashatheme, teori konspiracioni, rrëke të krimbura kujtimesh, akuza, hartime haluçinante e psikopatike, mesele e thashatheme, aurobiografi vetëlëvduese e parashikime apokaliptike, për t'u ndjerë cazë më të ardhangur me kulturë.

Tek në po promovohet e po hedh pak e fije rrënjë një tipologji e panjohur e “autorit politik” - një shartesë e dubluar kjo e dështakut dhe ziliqarit këmbëngulës. I vetmi përfitim për brezat e tashëm dhe ata që do të vijnë është, se nga ky lym shkarrashkruesish e grafomanësh do të mund të ushqehen begatisht studimet e neurozave skyzofrenike dhe sidomos libidoja gjithë huqe e skrivanit-politikan, e cila në zhargonin e shkencës psikoanalitike quhet “Egofallocentrizëm”.

Gjatë gjithë fushatës së narrativës politike allashqiptare mbi autorët dhe librat e tyre, nuk pamë vetëmse gazetaropolitikanët ose politikanogazetarët, të cilët lanë e lynë njeri-tjetrin dhe kënduan si bilbili majë degës. Dhe kënduan aq fort, deri sa u ngjirën, me zëra artificialë, të marrë hua, sa nuk lanë vend për këngën natyrale të zogjve të vërtetë.

Pizga e ngazëllimit për “shitshmërinë” përlau çdo diskutim tjetër, a thua se s’kishe të bëje me Panair libri, por me një garë të shfrenuar në shitjen e qoftëve të nxehta, kovave me gjizë e tlyn fshati apo botës së begatë të pazarit të gjësë së gjallë.

Panairi mbaroi: festa e librit u shurdhua nga pësh-pëshet, gërr-gërret, mërr-mërret, thashë-tha-, i thashë, më tha dhe politikanët dolën nga stendat me muskuj më të fortë, më fytyra më të pudrosura dhe me dritë të madhe deliri në sy, për t’u zdërhallur më të kurajshëm e huqemëdhenj nëpër foltore, me një përbetim të ruajtur në mendje: “Do ta na e shihni sherrin në Panairin tjetër”.

Por përtej shtresës izolatore të kësaj mjegullaze panairi, të pagojë e të heshtur në stendat e tyre, larg syrit ngazëllimtar të turrmës, mbeten si të dënuar në karantinë, aty, bash në festën e vet natyrale, vlerat e vërteta e të përjetshëm të letërsisë: mbetën duke mbyllur veshët vëllimet poetike “Heshtjen duke gërmuar” të Romeo Çollakut; “Libri i të qenit” të Arben Idrizit; “Panair” të Rudian Zekthit; “Elegji Duineze” të R.M. Rilkes; romanet “Litari dhe lamtumira” të Virion Graçit; “Melusina” të Balil Gjinit; “Vezët e thëllëzave” të Rudi Erebarës; “Vajzat me çelësa në qafë” të Lindita Arapit etj. Mbetën të pagojë në karantinën e heshtjes mitet e prozës dhe poezisë moderne Stivens, Eshbëri, Pound, Pamuk, Umberto Eco etj. Mbetën pa u vënë re teoricienë, filozofë, teologë - gjithë ajka e mendimit dhe shkencës botërore, sepse zhaurrima përmbytëse e tellallëve politikë, mësye dhe e përdhosi tempullin, duke e shndërruar gjatë atë gjithë javës në një pallat të “Gërr-mërrit”.

Nëse edhe kjo traditë e mundimshme e festës së librit do shndërrohet në “festën e përbindëshit”, atëherë u sugjeroj autorëve, që vitin tjetër të bëjnë një gjest demonstrativ: t’i tërheqin librat e tyre nga stendat e Panairit dhe t’i nxjerrin jashtë, duke rrecituar me megafonë në hyrje të Panairit një poezi të përshtatshme me këtë rast të poetit të ndjerë Jorgo Bllaci:

* * *
Eja muza ime, s’kemi ç’rrimë
Mes kësaj rrëmuje pa kuptim,
Vrasësi ku hiqet për viktimë
Dhe viktimës i kërkon shpagim,
Ku të përdhunuarat gjykohen,
Me të rrugës ligj, nga prostitutat,
Ku të marrë e t’urtë përgojohen
Dhe servilët, porsi minj nga skutat,
Dalin rrahin gjokset edhe mburren
Se luftuan vrimash si heronjtë,
Kuajve të ngordhur tek u turren
Për t’u hequr me tërbim patkonjtë,
Ku gjithkushi klith e shfryn paprerë,
Me një duf që, mëshirona Zot!
Eja, këngë e dashur! Kaq poterë
Unë e ti nuk e durojmë dot,
Se jo pakëz jeta na ka vrarë...
Ndaj, le t’ikim, ku s’na sheh njeri:
Ndoshta larg në pyjet magjistarë
Do të gjejmë prehje dhe qetësi!